چرا «چریک پیر»؟

عمادالدین باقی در هفته‌نامه صدا در نقد به کار بردن لقب «چریک پیر» برای بهزاد نبوی از سوی رسانه ها نوشت: «شاید بهتر بود عنوان گفتار را می‌گذاشتم «خیر و شر برچسب‌ها» چون برخی برچسب‌ها برای مثال در مارکتینگ (بازاریابی) که به برند تبدیل شده‌اند، کلید موفقیت‌اند و بعضی برچسب‌ها هم زیانبارند اما اینجا نوع دوم را مد نظر دارم.

در رسانه‌های مجازی دوشنبه و رسانه‌های کاغذی اصلاح‌طلب سه‌شنبه ۲۶ و ۲۷ تیر۹۶ خبری را دیدم با عنوان تقدیر از چریک پیر در مراسم پنجاهمین سال تاسیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران. بدتر از همه آن که عکس بهزاد نبوی و این جمله «چریک» تیتر اولا برخی روزنامه‌ها شده بود. در حالی که در متن خبر آمده است همه مردان اقتصادی او را یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین افراد در اقتصاد ایران پس از انقلاب می‌دانند.

در علوم اجتماعی نظریه‌های فراوانی وجود دارند که برگرفته از واقعیت‌ها هستند اما وقتی خیلی انتزاعی می‌شوند، نیازمند مثال‌های عینی و روزآمد برای فهم شفاف‌تر می‌شوند. «نظریه برچسب» در روانشناسی و نظریه تقلید کورکورانه و نظریه‌های مربوط به این که رفتار آدمی چقدر عقلانی یا منطقی است (که «پاره‌تو» ذیل نظریه کنش‌های منطقی به آن می‌پردازد)، نمونه‌هایی از این نظریه‌ها هستند. به گمان من این عنوان چریک پیر برای بهزاد نبوی می‌تواند یکی از مثال‌های زنده برای این نظریه‌ها باشد، زیرا سی سال است که پیوسته در رسانه‌ها به وی لقب چریک پیر می‌دهند و گمان می‌کنند با این کار او را تکریم می‌کنند یا شاخص‌ترین ویژگی‌اش را برمی‌شمارند. اما مهندس بهزاد نبوی هیچ‌وقت چریک نبوده و خودش هم چند بار این لقب را تکذیب کرده است. او یک سیاستمدار حرفه‌ای و مدیر است و شاید لقب سیاستمدار پیر یا مدیر، تناسب بیشتری با کارنامه‌اش داشته باشد اما سال‌هاست همه طوطی‌وار این عنوان چریک پیر را تکرار کرده و یک سیاستمدار و مدیر را بدون هیچ دلیل موجهی معادل چگوارا معرفی می‌کنند. گویی این لقب برای او برچسبی شده است و لحظه‌ای در درستی یا نادرستی انتساب آن درنگ نکرده و تکرارش می‌کنند.

البته از این برچسب‌ها در دوره پس از انقلاب، فراوان ساخته شده و به لقب‌ها و کلیشه‌های سیاسی‌ای بدل شده که جریان‌سازی‌ها، تحریف‌ها، اغفالگری‌ها و حوادث زیانباری را پدید آورده است و خود باید موضوع یک پژوهش مستقل قرار گیرد. شاید بیان فهرست این برچسب‌ها اعم از مثبت یا منفی‌اش نیز بتواند به اندازه کافی گویا باشد اما مقدور و بی‌تاوان نخواهد بود. خداوند همگان را از شر برچسب‌ها نجات دهد. برچسب‌هایی که کورکورانه تقلید و تکرار شده و می‌شوند، فقط صاحب‌شان را قربانی نمی‌کنند بلکه ادراک و شناخت دیگران را هم به گمراهی می‌کشانند. همچنین رواج و اثرگذاری این برچسب‌ها بیانگر توسعه‌نیافتگی و نیازمند مطالعات پاتولوژیک است.»

انتهای پیام