آیا سپرده‌گذاران مقصرند؟
با وجود اینکه مدت هاست سیستم بانکی کشور با بحران موسسات مالی دست و پنجه نرم می کند، اما این بحران به رغم اقدامات صورت گرفته در دولت و قوای قضائیه و مقننه همچنان ادامه دارد و به یک گره کور تبدیل شده است.
آیا سپرده‌گذاران مقصرند؟
به گزارش فرارو، هر روز سپرده گذاران موسسات مالی که به موسسات غیر مجاز مشهور شده اند در شهرهای مختلف کشور تجمع می کنند و اعتراضات تند خود را نسبت به وضعیت موجود اعلام و خواستار بازگشت پول خود هستند. با این حال مقامات کشور و بانک مرکزی می گویند حل مشکلات این سپرده گذاران به زودی ممکن نیست و نیازمند زمان است.
در این میان بانک مرکزی، قوه قضائیه و دستگاه های نظارتی را مقصر به وجود آمدن این وضعیت می داند و از سوی دیگر قوه قضائیه می گوید بانک مرکزی در این ماجرا به درستی عمل نکرده است.
اما امروز معاون قوه قضائیه پنجره دیگر در تقصیر یابی بحران موسسه های مالی باز کرد.
محمد باقر الفت گفت: «افرادی که پول خود را در این موسسات به ودیعه گذاشتند افراد عامی و بی اطلاع نبودند و اتفاقا برای بدست آوردن سود‌های باد آورده با مطالعه و شناخت به سمت این مراکز رفتند و غالبا اطلاع داشتند که این مراکز بدون مجوز فعالیت می‌کنند.»
او همچنین افزود: «این افراد برای تحصیل منفعت بیشتر به این موسسات مراجعه کردند در واقع خودشان مقدم شدند به ضرری که امروز متوجه خودشان شده است. نباید آدم‌هایی که با شناخت قصد تحصیل سود داشتند مظلوم جلوه بدهیم و با مظلوم نمایی فضای جامعه را به‌گونه‌ای ترسیم کنیم که باید دولت وارد شود و مبالغی را به این‌ها بپردازد.»
معاون قوه قضائیه با حمله به بانک مرکزی گفت: «بانک مرکزی و سایر دستگاه‌های این حوزه تلاش می‌کنند برای اهمال‌کاری خود شریک‌سازی کنند و به تعبیر رسانه‌ای توپ را در زمین قوه قضاییه بیاندازند. امروز شاهد هستیم مسئولان بانک مرکزی برای کم کردن بار مسئولیت خودشان در کلیه مصاحبه‌ها بی‌جهت اسم قوه قضاییه را می‌آورند و مردم را متوجه دستگاه قضایی می‌کنند.»
اما در باره بحران موسسه های مالی مقصر کیست؟ آیا سپرده گذاران نیز تقصیر دارند؟
دکتر آلبرت بغزیان استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل اقتصادی در گفت و گو با فرارو معتقد است: «در این باره این سوال مطرح است که مجوز را چه کسی صادر کرده است، بانک مرکزی می گوید من مجوز نداده ام. مردم هم می گویند ما به سیستم بانکی اعتماد کردیم. من معتقدم اینگونه نیست که همه مردم آگاهانه در این موسسات سپرده گذاری کرده اند. اکثر آنها آگاه به شرایط نبوده اند. آنها وقتی که دیدند در سردر یک موسسه نوشته اند دارای مجوز بانک مرکزی، اعتماد کرده اند.»
او افزود: «از طرفی هیچ موسسه ای نمی تواند به راحتی دفتر داشته باشد، در همه شهرها شعبه بزند و سالها فعالیت کند و بعد بانک مرکزی بیاید و بگوید که این موسسه غیر مجاز است. این فعالیت ها حساب کتاب دارد، وقتی شما یک آجر را جابه جایی می کنید باید به شهرداری پاسخگو باشید. وقتی یک کارگاه می زنید بیمه پیگیری وضعیت کارکنان آنجا می شود و … چطور موسساتی به این بزرگی بانک مرکزی اعلام نکرده است فعالیت آنها غیر مجاز است.»
به گفته این تحلیلگر مسائل اقتصادی “اگر بخواهیم مقصرها را لیست کنیم اولین مقصر بانک مرکزی است که مردم را در زمان مناسب آگاه نکرده است.”
بغزیان با بیان اینکه “در این شکی نیست که مردم به دنبال کسب سود بیشتر هستند”، افزود: «آنها بین بانک و موسسه ای با نرخ سود بالاتر موسسه را انتخاب کرده اند تا سود کسب کنند، اما اینکه بگوییم همه مردم به ریسک کارشان آگاه بوده اند این درست نیست. آنها به این موضوع آگاه بوده که این موسسه سودش بیشتر است اما به این فکر نکرده که سودش را از کجا می آورد. شواهد نشان می داده که این موسسه مجاز است، سپرده گذار که به دنبال پاسخ دادن به سوالات و شبهات نیست او به سیستم بانکی اعتماد کرده است.»
او افزود: «من تصور نمی کنم که سپرده گذاران در این موسسات به این موضوع آگاه بوده اند که ممکن است این موسسات دچار زیان شوند و اموالشان ارازانتر واگذار کند، این آگاهی وجود نداشته است. بنابراین صرف اینکه بگوییم مردم به دنبال کسب سود بوده اند و یا اینکه آگاهی داشته اند به ریسک، این نمی تواند دلیل شود حقوق افراد رو نادیده بگیریم.»
این تحلیلگر مسائل اقتصادی گفت: «اگر راه حل پیدا شود و به فرد بگویند که شما سود نامتعارف گرفته اید و تا حالا هر چه سود اضافه گرفته اید از پول شما کم می شود و مابقی پول شما باز گردانده می شود، این می تواند یک راه حل باشد. یعنی سود 30 درصدی مثلا به 18 درصد کاهش یابد، محاسبه ای صورت گیرد و مابه تفاوت سپرده برگردانده شود. البته این باید توافقی باشد. چرا که این قراداد با موسسه بسته شده است و این موسسه باید به قرارداد عمل کند.»
بغزیان در پاسخ به این سوال که عده ای می گویند هر سرمایه گذاری ریسک دارد و این ریسک بر عهده سرمایه گذار است. در خارج از ایران هم ممکن است یک بانک ورشکسته شود این وطیفه دولت نیست که خسارت را جبران کند، گفت: «این بستگی به قرارداد دارد. اگر شما وارد سرمایه گذاری شوید و به ریسک های آن آگاه باشید، اما تصمیمی بگیرید این سرمایه گذاری را انجام دهید حتی اگر شکست بخورید مشکلی نیست. اما در تمام این سالها موسسات مالی صحبت از سرمایه گذاری مطمئن کرده اند کسی از ریسک های کار حرفی نزده است. در قراردادهای هم قید نشده است.»
او افزود: «از سوی دیگر اساسا پس انداز را نمی توان سرمایه گذاری خواند، هیچ جای ادبیات اقتصادی هم این موضوع وجود ندارد. پس انداز گزینه ای است که فرد می تواند ثروتش را به آن تبدیل کند. می تواند با آن طلا، خانه، ماشین و … بخرد که همه آنها ریسک دارند. ما نباید به پس انداز بگوییم سرمایه گذاری، باید بگوییم سپرده گذاری.»
او تاکید کرد: «فرد سپرده گذار قرار دادی امضا کرده است آیا بانک یا موسسه مالی در قرارداد ذکر کرده است که اگر من ورشکست شدم متناسب با آن شرایط پول و سود را به شما بر می گردانم؟ این اتفاق رخ نداده است. شرکت های سرمایه گذاری در بورس وقتی وارد می شوید به شما هشدار می دهند و از طرف دیگر شما نوسان شاخص ها را هم می بینید. پس شما می دانید که سرمایه گذاری در بورس مطمئن نیست و شما به این موضوع آگاهید. اما در این باره هیچ هشداری درباره ریسک کار وجود ندارد، قرارداد نوشته شده که سپرده شما اینجاست و اینقدر سود به آن تعلق می گیرد. الان هم که ورشکست شده می تواند سود را ندهد اما دیگر نمی تواند اصل پول را هم پرداخت نکند.»
بغزیان در پاسخ به این سوال عده ای معتقدند در این اتفاقات کلاهبرداری صورت گرفته است و بانک مرکزی نقش چندانی ندارد و باید قوه قضائیه و پلیس ورود پیدا می کرد، گفت: «بانک مرکزی نباید زیان مردم را دهد اما یکی از مقصرینی که باعث مالباخته شدن سپرده گذاران شده است، بانک مرکزی است. بانک مرکزی نظارت کافی نداشته است، هشدار لازم را در زمان خودش به مردم نداده است. »
انتهای پیام
آره خب، چون سپرده گذاران همان مردمند؛ و طبق قاعده جاري و حاکم در مملکت مان، همواره مردم مقصرند، در نتيجه سپرده گذاران مقصرند.