نشانه‌شناسی ناآرامی‌های اخیر: قیمت سوخت جرقه بود

نکته اول آن است که اغلب بانک‌ها اهداف آسانی برای آنانی هستند که در اغتشاشات، به اموال عمومی صدمه می‌زنند. شعب پراکنده بانک‌ها برخلاف بسیاری از سازمان‌ها، مراکز و تاسیسات، فاقد نیروهای محافظ هستند و به دلیل وجود شیشه‌های بزرگ و حفاظت اندک، تبدیل به هدفی برای رفتارهای خشونت‌بار می‌شوند. اغتشاشگران با ضربه زدن به بانک‌ها می‌توانند به جریان مالی کشور صدمه بزنند و روند آن را کند سازند، هرچند که برخلاف گذشته، امروزه صدمه زدن به بانک‌ها باعث نمی‌شود جریان اقتصادی یک کشور دچار اختلالاتی جدی شود، زیرا تمامی نقل و انتقالات مالی در سامانه‌های نرم افزاری ذخیره شده و غیرقابل آسیب‌رسانی هستند.

اما از سوی دیگر به نظر می‌رسد برخی شهروندان، نسبت به عملکرد بانک‌ها، دیدگاه مثبتی ندارند. به ویژه انتشار اخباری از برخی فسادهای مالی در بانک‌ها و دستگیری یا فرار مدیران برخی بانک‌ها یا شعب آن‌ها در طی چند سال گذشته، به اعتماد مردم نسبت به بانک‌ها آسیب زده است. در عین حال فساد به وقوع پیوسته در جریان تخلفات برخی موسسات مالی نیز مزید بر علت شده است که بانک‌ها به هدفی برای برخی آشوبگران مبدل شوند. همچنین نرخ سود تسهیلات بانکی باعث فشار بر قشر ضعیف جامعه شده است و این نیز موضوعی است که برخی شهروندان از آن رضایت ندارند. در نتیجه این عوامل است که عده‌ای بانک‌ها را هدف حملات خود قرار می‌دهند.

شعارهایی که بنزینی نبود

در حالی که عامل بروز برخی اعتراضات، افزایش نرخ سوخت در کشور بوده است، اما بررسی شعارهایی که از سوی معترضان مطرح شده است، نشان می‌دهد که اغلب قریب به اتفاق این شعارها نه مربوط به افزایش قیمت سوخت بوده‌ و نه حتی اقتصادی، بلکه بیشتر این شعارها، ابعاد سیاسی خاصی را در بر می‌گرفت که می‌تواند نشان از اهداف پشت پرده این اعتراضات باشد.

اگر معترضان تنها به افزایش نرخ سوخت اعتراض دارند، چرا شعارهایی که از سوی برخی از آنان شنیده می‌شود، هیچ ارتباطی با این موضوع ندارد؟

آنچه که اهمیت دارد، ذکر این نکته است که اگر هدف واقعی معترضان، تغییر نرخ سوخت است، بطور منطقی آنان باید خواسته خود را در قالب شعارهای اقتصادی همچون توقف افزایش نرخ سوخت یا چانه‌زنی بر سر میزان آن، بیان کنند و به سراغ مسوولان اقتصادی کشور بروند، نه آنکه با سردادن شعارهای سیاسی کلیت نظام را هدف قرار دهند. در نتیجه می‌توان دریافت که معترضانی که شعارهای سیاسی علیه نظام جمهوری اسلامی سر می‌دهند، به افزایش نرخ سوخت، تنها به عنوان یک بهانه و دستاویز، برای اهداف سیاسی پس پرده، تمسک جسته‌اند و این شعارها، بیش از هر کسی، دشمنان نظام جمهوری اسلامی ایران را شاد خواهد کرد.

حمله به مراکز نظامی یا دینی کشور از سوی اغتشاشگران نیز در قالب همین رویکرد قابل تفسیر است و به خوبی نشان می‌دهد مسئله افرادی که به این مراکز حمله می‌کنند و در صدد تخریب برآمده‌اند، تغییر نرخ سوخت یا بیان مشکلات اقتصادی نیست. آنان قصد ضربه زدن به نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران را دارند و برای این منظور نیز سازمان‌های سیاسی، نظامی و دینی را هدف خود قرار داده‌اند.

افزایش نرخ سوخت، بهانه بود

سیاست‌ کاهش یارانه‌های پنهان، همواره موافقان و مخالفان خود را در سطح بدنه کارشناسی و همینطور در میان مردم و شهروندان عادی داشته است. بطور معمول اغلب شهروندان ترجیح می‌دهند هزینه کمتری برای نرخ سوخت پرداخت کنند و در نتیجه افزایش قیمت سوخت، همواره نارضایتی گروهی از شهروندان را به همراه داشته است.

هرچند ممکن است منتقدان به شیوه اجرا یا میزان افزایش نرخ سوخت، انتقاداتی داشته باشند یا حتی نسبت به آن اعتراض کنند، اما این میزان از اعتراض و تبدیل آن به تخریب اموال عمومی و حمله به دستگاه‌های سیاسی و نظامی، نشان می‌دهد که این افزایش نرخ سوخت، بهانه‌ای برای گروهی بوده است که قصد اعتراض به مسائل کلان‌تری را داشته‌اند و اعتراضات طبیعی مردم به افزایش نرخ سوخت، تنها بستر و فرصت لازم را برای آنان فراهم کرده است تا اهداف خود را پیگیری کنند.

حال با گذشت زمان و پایان این اعتراضات و اغتشاشات در روزهای آینده است که می‌توان با بررسی اهداف و پیامدهای این اقدامات، دریافت افرادی که به جای اعتراض به نرخ سوخت، از فرصت ایجاد شده بهره‌برداری کرده‌اند و به تخریب بانک‌ها و سر دادن شعارهای ساختار شکنانه پرداختند، چه اهدافی را در ذهن خود می پروراندند؟