همه چیز درباره‌ی حق فسخ قرارداد استراماچونی و ویلموتس
/گفت‌وگو با دو حقوقدان ورزشی/
بابک مجیدی، انصاف نیوز: در برنامه‌ی برنامه‌ی فوتبال برتر، هفته‌ی گذشته، قسمتی از قرارداد فدراسیون فوتبال با مارک ویلموتس افشا شد. این قسمت مربوط به بند فسخ قرارداد سرمربی پیشین فوتبال ایران با فدراسیون فوتبال مربوط می‌شد. در این بند به صراحت اعلام شده در صورت فسخ قرارداد ویلموتس با فدراسیون فوتبال، فدراسیون باید به او غرامت بدهد که عجیب‌ترین بند حاضر در بستن قرارداد بود. بعضی وکلای ورزشی وجود این بند در قرارداد را عجیب و غیر منطقی دانستند.
به گزارش انصاف نیوز مارک ویلموتس و آندره‌ا استراماچونی دو سرمربی اروپایی از کشورهای بلژیک و ایتالیا به فوتبال ایران بودند. ویلموتس سرمربی تیم ملی و استراماچونی سرمربی آبی پوشان پایتخت شد. مربی بلژیکی تیم ملی در دور رفت مقدماتی جام جهانی با عملکرد به نسبت ضعیف و شکست برابر بحرین و عراق، قرارداد خود را با فدراسیون فوتبال به دلیل پرداخت نشدن حقوق به صورت یک طرفه فسخ کرد. این فسخ قرارداد باعث جنجال‌هایی در فوتبال ایران شد.
آندره‌ا استراماچونی سرمربی آبی پوشان بعد از کسب چند نتیجه‌ی ضعیف در اوایل فصل،به یکباره با چندین برد متوالی به صدر رسید و امید را در دل هواداران زنده کرد که در پایان فصل قهرمان خواهند شد اما این مربی ایتالیایی هم به دلیل پرداخت نشدن حقوق توسط باشگاه یک طرفه قرارداد خود را فسخ کرد و راهی ایتالیا شد. هواداران آبی بازگشت او به ایتالیا را گردن ناکارآمدی مدیران باشگاه انداخته و درخواست حضور مجدد او بر نیمکت باشگاه استقلال شدند.
در این بین بستن قرارداد مربیان خارجی با مدیران فدراسیون فوتبال و باشگاه‌ها همیشه چالش‌های خود را داشته است اما تا این لحظه به جز یک سند درباره‌ی بند حق فسخ قرارداد مارک ویلموتس با فدراسیون فوتبال هیچ سند دیگری منتشر نشده است. در این سند که در برنامه‌ی فوتبال برتر منتشر شد مشخص شد که طبق این قرارداد اگر مارک ویلموتس و فدراسیون به صورت جداگانه و یک طرفه قرارداد خود را فسخ کرده باشند تنها فدراسیون فوتبال ایران است که ملزم به پرداخت غرامت است.
در همین مورد با دو وکیل حقوقی ورزشی درباره‌ی وجود چنین بندی در قرارداد مارک ویلموتس گفتگو کردیم امیر ارسلان اسکندری درباره بند فسخ قرارداد ویلموتس با فدراسیون فوتبال می‌گوید در قرارداد ویلموتس چون فسخ قرارداد غیر موجه بوده و در قرارداد ذکر شده اگر به دلایل موجه فسخ شده باید تا سه ماه به او غرامت داد که عملا به دلیل فسخ غیر موجه این بند اجرایی نخواهد بود. رسول باختر نیز گفت طبق قوانین سوئیس اگر تا سه ماه حقوق مربی پرداخت نشود مربی حق فسخ قرارداد را دارد و می‌تواند درخواست غرامت دهد.
اسکندری: فسخ قرارداد غیر موجه بوده و پرداخت غرامت تا 3 ماه ممکن نیست
امیر ارسلان اسکندری کارشناس حقوق ورزش درباره‌ی شرایط کلی قرارداد مربیان و باشگاه ها یا فدراسیون‌ها گفت: «درباره‌ی قرارداد مربیان با باشگاه‌ها و فدراسیون قوانین مشخصی در فیفا وجود ندارد، اما در خصوص قرارداد بازیکنان مقرراتی به نام RSTP وجود دارد که همان قوانین نقل و انتقالات فیفا است، این کد جزییات قرارداد بازیکنان را به طور کامل مشخص کرده است اما درباره‌ی مربیان چنین چیزی وجود ندارد. اخیرا در مقالاتی وکلای حقوقی ورزش برای مشخص شدن قوانین مختص مربیان به فیفا پیشنهادی ارائه داده اند اما تا به امروز اقدامی در این زمینه از سوی فیفا انجام نشده است.
حالا که قانون مشخصی درباره قرارداد مربیان وجود ندارد، قرارداد بین فدراسیون و یا باشگاه بسیار تعیین کننده است. در بیشتر قراردادهای مربوط به مربیان می‌نویسند: «مقررات حاکم بر قرارداد، مقررات فیفا است.» که این یک اشتباه رایج است چرا که قانونی در فیفا در خصوص این موضوع وجود ندارد.
نحوه حل و فصل اختلافات بین مربیان و باشگاه ها یا فدراسیون ها که در آن جنبه ای بین المللی وجود داشته باشد، عموما به این صورت است که در ابتدا کمیته وضعیت فیفا به این اختلاف در مرحله بدوی رسیدگی کرده و تجدیدنظر خواهی از آن در دیوان داوری ورزش انجام می‌شود.
او در ادامه افزود: در قرارداد ویلموتس با فدراسیون توافق طرفین تعیین کننده است. آنها نحوه‌ی گرفتن و دادن غرامت را مشخص کرده و باید بر همین اساس پیش بروند.
این کارشناس حقوق ورزش در ادامه به سه نکته‌ی قابل توجه در قرارداد مارک ویلموتس اشاره کرد: نکته‌ی اول اینکه در بند مربوط به تعیین میزان غرامت نوشته شده است: «حقوق سه ماه یا یک مبلغ مشخص به وی تعلق خواهد گرفت.» نگارش چنین بندی به این صورت در نسخه‌ی نهایی قرارداد، تا حدودی عجیب به نظر میرسد، چرا که چنین بندهایی در نمونه قراردادها یا الگوهای قراردادی قرار می‌گیرد تا طرفین قرارداد در نهایت یکی از دو راه موجود را انتخاب کنند: حقوق چند ماه مشخص به عنوان غرامت و یا تعیین مبلغی مشخص. اما بر خلاف معمول، هر دو گزینه در نسخه نهایی قرارداد درج شده است. به نظر پس از انتخاب حالت تعداد ماه های مشخص برای مشخص شدن غرامت، پاک کردن حالت دوم یعنی تعیین مبلغ مشخص از نسخه نهایی قرارداد فراموش شده است.
نکته ی دوم آنکه در قسمتی از بند فسخ عنوان شده است که «چنانچه مربی یا فدراسیون با در نظر داشتن مقررات فیفا و CAS فسخ قرارداد انجام دهد…»؛ صرف نظر از اینکه فیفا مقرراتی در خصوص نحوه‌ی فسخ قرارداد مربیان و یا فدراسیون ندارد و مقررات پیش‌بینی شده مربوط به بازیکنان است، نکته‌ی مهم‌تر و عجیب آن است که در این بند به مقررات CAS هم اشاره شده است. برای همه‌ی فعالان حقوق ورزش واضح است که CAS یک مرجع رسیدگی کننده و داوری است و مقرراتی در خصوص نحوه فسخ قرارداد در آن وجود ندارد که با توجه به آن بتوان به درستی قرارداد را فسخ کرد، آنچه که می‌توانست در قرارداد درج شود، لزوم در نظر داشتن رویه‌ی قضایی CAS است و نه کد این نهاد داوری.
نکته‌ی آخر هم اینکه مدیر محترم روابط عمومی فدراسیون عنوان کردند که قرارداد به گونه‌ای نوشته شده که فدراسیون در صورت نیاز به اخراج مربی، فقط 3 ماه حقوق مربی را پرداخت نماید.
به نظر بنده چنین تحلیلی اشتباه است. مطابق آن قسمت از قرارداد که در دسترس قرار گرفته است، فدراسیون در صورتی باید صرفا سه ماه حقوق مربی را پرداخت نماید که فسخ انجام شده با دلیلی موجه انجام شود، در حالی که اخراج مربی به دلایل نحوه عملکرد، به طور معمول مصداق فسخ غیر موجه تلقی شده و امکان اعمال این بند وجود ندارد. مگر آنکه در قرارداد شرایطی برای اخراج مربی به صورت موجه پیش بینی شده باشد.
با در نظر داشتن این موارد، به نظر میرسد که در انعقاد قرارداد بین آقای ویلموتس و فدراسیون فوتبال، دانش حقوق ورزش کافی وجود نداشته است و تنظیم آن بدون در نظر گرفتن این حوزه تخصصی انجام شده است.
رسول باختر: استراماچونی طبق قانون سوییس فسخ کرده
رسول باختر دیگر وکیل ورزشی در گفتگو با انصاف نیوز گفت: «درباره‌ی فسخ قرارداد ممکن است بندهای مختلفی در قرارداد بین مربیان و فدراسیون و باشگاه‌ها باشد و نگارش بند با توجه توافق طرفین انجام می‌شود. مثلا اگر آقای ویلموتس می‌خواست با تیم ملی اسپانیا قرارداد امضا کند به خودش اجازه نمی‌داد چنین بند فسخی را پیشنهاد بدهد تا آن را اضافه کنند. در این مواقع یکی از طرفین از نظر قدرت چانه زنی نسبت به دیگر طرف قرارداد بالاتر می‌بیند به خودش اجازه می‌دهد همجین شرطی را هم اضافه کند و حتی ممکن است در قراردادهای مربیان بزرگ با تیم‌های کوچک هم بتوان چنین بندی را دید.
فسخ قرارداد دو حالت دارد یکی از حالت‌ها این است که اگر فسخ قرارداد به صورت اخراجی از طرف فدراسیون باشد باید مبلغ مشخصی به عنوان غرامت به مربی بدهد که یک امر طبیعی است و در خیلی از باشگاه‌های دنیا برای مثال مربیانی که در انگلستان فعالیت می‌کنند به وفور دیده شده است.»
او درباره فسخ قرارداد مارک ویلموتس گفت: « ویلموتس به بلژیک رفت و برنگشت اگر فدراسیون قرارداد را فسخ کند با توجه به ماده‌ی 5 باید ما مبلغی به عنوان غرامت پرداخت کنیم. اطلاع دقیقی ندارم که چنین بندی در جاهای دیگر استفاده شده است یا خیر اما به صورت منطقی نباید این بندی وجود داشته باشد و بر اساس روند حقوقی که وجود دارد نمی‌توانیم چنین بندی را در قرارداد بگذاریم.»
باختر در پاسخ به اینکه آیا در فیفا همچین قانونی آمده که نباید از این بند استفاده کرد گفت: «چون بندها شکل های متفاوتی دارد به طور صریح چنین قانونی را وضع نکرده اما در قوانین فیفا و دادگاه حاکمیت ورزشی CAS اصل برابری طرفین در قرارداد گفته شده است. در قانون اصل برابری طرفین آمده که اگر دو طرف در حال بستن قرارداد هستند باید در شرایط برابر باشند که مانع از شکل گیری بندها و شروط در قراردادهایی غیرمنطقی می‌شود.
برای مثال اگر در بند قرارداد ویلموتس آمده که 20 روز نباشد اما بعد از 40 روز نمی‌آید و فدراسیون به او اخطار می‌دهد که قرارداد را فسخ می‌کنیم، ویلموتس حتی با وجود شرط پرداخت بند فسخ قرارداد توسط فدراسیون، نمی‌تواند طلب غرامت کند. حالا اگر این شرط پرداخت غرامت توسط فدراسیون برابر با قانون اصل برابری طرفین در قرارداد باشد، مرجع رسیدگی کننده فیفا یا CAS این بند را باطل می‌کند. ولی در نهایت این اصل برابری طرفین در قرارداد باعث نمی‌شود که شرایط دیگری در قرارداد باطل شود.
این وکیل حقوقی ورزشی درباره اینکه تا چه زمانی فدراسیون باید به مارک ویلموتس غرامت بدهد و آیا مجبور به پرداخت کل مبلغ قرارداد است یا نه گفت: «اولین نکته این است که کل قرارداد شفاف سازی نشده و اطلاعات کافی نیست و فقط به یک صفحه از بند فسخ قرارداد استناد می‌کنیم. حالا در این قرارداد که فدراسیون فسخ کرده یک مبلغ غرامتی باید به ویلموتس بدهد. اگر رقم قرارداد طبق چیزی که در رسانه‌ها آمده، سه میلیون یورو باشد و طبق قرارداد سه ساله باید به او نه میلیون یورو غرامت بدهد. در شرایط دیگر اگر فدراسیون قرارداد را فسخ کند و ویلموتس نتواند تیم دیگری پیدا کند اگر آن ماده فسخ قرارداد نباشد، می‌تواند حداقل پول تا سال آینده را به طور کامل دریافت کند و اگر در سال جدید با تیم دیگری قرارداد امضا کرد و توانست خسارت کمتری به او وارد شد، مرجع رسیدگی کننده مبلغ جدیدی را به عنوان غرامت تعیین می‌کند.
هر پرونده شرایط خاص خودش را دارد و نمی‌توانیم به صورت کلی حکم بدهیم ولی مسلما مبلغ سنگینی را به عنوان غرامت باید پرداخت کنیم.
چون در قرارداد مشخص شده اگر ما یک کاری انجام دادیم که آن فرد مجبور شد فسخ کند مثلا حقوقش را پرداخت نکردیم؛ به اندازه‌ی سه ماه هر مبلغی که توافق شده باید به عنوان خسارت پرداخت کنیم. در شرایط خیلی خاص ممکن است رقمی که قرارداد بوده بیشتر یا کمتر شود. درمورد این شرایط خیلی خاص باید جزئیات قرارداد را کامل داشته باشیم تا بتوانیم درباره‌ی آن نظر دهیم.»
باختر در پاسخ به اینکه اگر فدراسیون فوتبال بی قانونی کرد و غرامت را به ویلموتس پرداخت نکرد فیفا چه تصمیمی درباره این اتفاق می‌گیرد گفت: «اگر درباره‌ی باشگاه‌ها بود راحت می‌شد صحبت کرد چرا که قوانین شفاف است اما درمورد فدراسیون ملی، اول جرایم مالی را افزایش می‌دهد، اگر مبلغ غرامت تا تاریخ مشخصی پرداخت نکرد بعد از آن نرخ سود 5 درصد وجود دارد که هرچه دیرتر پرداخت شود جریمه سنگین‌تر می‌شود. مورد دوم جریمه مالی است که کمیته انضباطی فیفا علیه فدراسیون رای صادر می‌کند که یک مبلغ مشخصی بر اساس فرانک سوئیس مشخص می‌شود که این مبلغ هم باید پرداخت کرد
باختر درباره‌ی قرارداد استراماچونی که حقوق خود را بعد از سه ماه دریافت نکرد و قرارداد خود را فسخ کرد و اینکه آیا قانونی وجود دارد که مربیان بعد از سه ماه نگرفتن حقوق قرارداد خود را فسخ کنند گفت: «قانون نقل و انتقالات برای مربیان به صورت خیلی محدود و کم است و تمام قوانین نقل و انتقالات مربوط به بازیکنان است. در بعضی از شرایط شاید در مورد برخی از مربیان بتوان از شرایط نقل و انتقالات استفاده کرد.
هر کجا که مقررات فیفا ساکت باشد، رویه‌هایی در کمیته‌ی تعیین وضعیت یا کمیته‌ی حل اختلافات فیفا وجود دارد و همینطور رویه دادگاه حاکمیت ورزش یا همان CAS مواردی هستند که می‌توانیم در فسخ قرارداد مربیان از آنها استفاده کنیم. درباره‌ی قرارداد مربیان از قانون مقرر رسیدگی که همان قانون سوییس است استفاده می‌کنند. در اینجا یک قاعده‌ی سه ماه وجود دارد. یعنی اگر مربی حقوق خود را تا سه ماه دریافت نکرد به منزله‌ی نقض اساسی قرارداد است و موجب این است که مربی حق فسخ قرارداد دارد و اگر مربی حق فسخ قرارداد خود را فعال می‌کند یعنی قرارداد فسخ شده است و می‌تواند درخواست غرامت کند.»
انتهای پیام
