«تسبیح و عبادت» بودن «نفس کشیدن و خواب» روزه دار؟!

حجت‌الاسلام احمد حیدری در یادداشتی ارسالی به انصاف نیوز با عنوان ««تسبیح و عبادت» بودن «نفس کشیدن و خواب» روزه دار؟!» نوشت:

رسول خد(ص) در فرازی از خطبه بشارت‌گونه شعبانیه در استقبال از رمضان فرمود: «أَنْفَاسُكُمْ فِيهِ تَسْبِيحٌ وَ نَوْمُكُمْ فِيهِ عِبَادَةٌ» نفس کشیدن و خواب شما در رمضان تسبیح و عبادت است.(فضائل الۀشهر الثلاثه، شیخ صدوق، ص77)؛ «نفس کشیدن» عملی غیراختیاری است و ثواب و عقاب به فعل و ترک اختیاری تعلق می‌گیرد. روزه ترک اختیاری خوردن، آشامیدن و …؛ و نماز فعل اختیاری ایستادن به پیشگاه خدا و رکوع و سجده و … است و بر روزه که ترک اختیاری است و نماز که فعل اختیاری است، ثواب تعلق می‌گیرد و بر ترک اختیاری این ترک و فعل هم عقاب؛ امّا نفس کشیدن و خواب در اثر خستگی اختیاری نیستند و انسان در شبانه روز بدون توجه و اختیار نفس می‌کشد و در اثر شدت خستگی هم بدون اختیار به خواب می‌رود و دیگر بر این نفس کشیدن و خوابیدن نباید ارزشی بار شود و ثوابی تعلّق گیرد!

با کمی تأمّل معلوم می‌شود که این اعمال غیر اختیاری نه از همه افراد بلکه از بعض افراد ارزشمند گشته و شایسته پاداش می‌شود. حضرت رسول خطاب به مؤمنانی که رمضان را درک می‌کنند و به اختیار روزه‌‎داری صحیح را پیشه می‌سازند، این وعده را می‎دهد. آری، انسان اگر به خدا ایمان بیاورد، ردای بندگی به تن کند، بنده‌وار و مطیعانه روزه‌دار واقعی گردد: یعنی دهانش را از خوردن و نوشیدن حتّی حلال تا موقع افطار، دروغ، بهتان، سخن‌چینی و بدزبانی و …؛ و چشمش را از دیدن مناظر حرام و نگاه به نامحرم و ناموس دیگران و…؛ و دستش را از دست‌درازی در اموال مردم و ستم به دیگران و …؛ و پایش را از رفتن به مواطن ظلم و گناه و …؛ نگه دارد، در این صورت ذاتش، همه وجودش و همه افعالش- اختیاری و غیر اختیاری- محبوب خدا می‌گردد و خدا برای همه آنها به او پاداش می‌دهد و چنین روزه‌داری‌ به حق، از برترین مظاهر «صبر» است و خداوند به «صابرانی» این گونه، وعده «پاداش بی حساب» داده است: «إِنَّمَا يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسَابٍ»(زمر/10) خداوند فقط به صابران و تحمل کنندگان واقعی اجر بی‌حساب می‌دهد.

این بشارت پیامبر در راستای همان بشارت خداوند به «صابران» میدان جهاد و قتال در رکاب رسول خدا(ص) برای دفاع از دین و بندگان خدا در برابر مهاجمان ستمگر است:
«هيچ تشنگى و رنج و گرسنگى در راه خدا به آنان نمى‌رسد و در هيچ مكانى كه كافران را به خشم مى‌‏آورد، قدم نمى‏‌گذارند و از دشمنى غنيمتى به دست نمى‌آورند مگر اينكه به سبب آن عمل صالحى براى آنان [در كارنامه‏‌شان] نوشته مى‌‏شود زيرا خدا پاداش نيكوكاران را ضايع نمى‌‏كند. و هيچ مال كوچك و بزرگى را انفاق نمى‌كنند و هيچ واديى را نمى‌‏پيمايند مگر اينكه به حساب آنان نوشته مى‌‏شود تا خدا آنان را به بهتر از آنچه می‌کردند، پاداش دهد»(توبه/121-120).

نکته هشدار گونه؛ در «روزه‌دار بودن» است. این بشارت رسول خدا برای روزه‌داران واقعی است نه کسانی که از روزه فقط گرسنگی و تشنگی کشیدن از طلوع فجر تا اذان مغرب را دارند ولی هیچ صفت دیگری از روزه‌‎داران در آنان نیست. روایت زیر در این راستا هشداردهنده است:

امام صادق(ع) فرمود: روزه فقط نخوردن و ننوشیدن نیست بلکه علاوه بر آن شرایطی دارد تا کامل و مقبول درگاه خدا شود از جمله دهان بستن از دروغ، چشم بستن از نگاه‌های حرام، خودداری از نزاع به ناحق با هم، حسادت و غیبت، مِراء و خودنمایی، دشنام و بد زبانی، بدگمانی به برادران و خواهران ایمانی، ستم به دیگران و …؛ روزه‎‌دار واقعی خود را مشرف بر مرگ دیده و برای ملاقات خدا خود را آماده می‌کند. اگر این گونه بودید، روزه‌دارید و مستحق بشارت‌های داده شده و گرنه از گرسنگان و تشنگانی هستی که رسول خدا فرمود: «مَا أَقَلَّ الصُّوَّامَ وَ أَكْثَرَ الْجُوَّاعَ» چه فراوانند تشنگان و گرسنان از طعام و نوشیدنی و چه کم‌اند روزه داران واقعی! (نوادر راوندی، ص22-21). به امید این که در این ماه تمرین روزه‎‌داری کنیم تا تسلط بر نفس، پافشاری بر بندگی و خودداری از زشتی‌های ناخوشایند حق تعالی در ما ملکه و ثابت گردد.

انتهای پیام