سیاست مداری دور از وسوسه قدرت | حشمت فلاحت پیشه

حشمت الله فلاحت پیشه طی یادداشتی در روزنامه آرمان ملی نوشت: شايد مهم‌ترين ويژگي ملکه انگليس اين بود که سعي کرد دور از چالش‌هاي سياسي، وظيفه نهادي خودش را حفظ کند. فارغ از اينکه موافق يا مخالف باشيم در نظام سياسي انگلستان ملکه يا پادشاه انگليس کسي است که عالي‌ترين مقام سياسي کشور به حساب مي‌آيد. بعلاوه يک وظيفه سازماني که بعد از عصر استعمار بريتانيا شکل گرفت و آن کسي بود که به عنوان ملکه 56 کشور عضو اتحاديه کشورهاي مشترک‌المنافع به عبارتي کشورهاي سابق مستعمره انگلستان به حساب مي‌آيد. به‌همراه يکي، دوتا کشور آفريقايي که بعدا اضافه شدند و مجموعا 56 کشور دنيا را دو وظيفه سازماني داشت. نخست به‌عنوان ملکه اين کشورها و حافظ مناسبات تاريخي بريتانيا با اين کشورها و دوم به عنوان ملکه انگلستان. طبق قانون اساسي انگلستان، هيچ قانون و منصب صدارت يا نخست وزيري در انگلستان بدون امضاي ملکه يا پادشاه انگلستان رسمي و قانوني نمي‌شود. يکي از کارهاي ايشان پاراف قوانيني بود که درکشور شکل مي‌گيرد. از سال 1806 تا حالا شاهان انگلستان عملا همه قوانين را امضا کردند. يعني به‌عبارتي اين يک وظيفه نهادي بوده که سعي کردند فراتر از چالش‌هاي حزبي و سياسي عمل کنند. منتها يک ويژگي خاصي که ملکه اليزابت داشت اين بود که در يک عصر پرتلاطم اين شرايط را شکل داد. شاهان انگليس عامل استعمارگري انگلستان بودند و علاوه بر آن، ايشان کسي بود که در زمانه جنگ‌هاي گرم و سرد ملکه انگلستان بود ولي سعي کرد به عبارتي هم در سياست خارجي انگلستان نقش تعديل کننده و آشتي‌گر را بازي کند و هم در مناسبات بريتانيا با مستعمره‌هاي سابق سعي کرد به گونه‌اي از گذشته فاصله بگيرد و دل مستعمره‌هاي سابق را به دست بياورد و حداقل روي کاغذ نام بريتانيا را حفظ کند. البته فقط بر روي کاغذ نبود و حوزه مناسبات کشورهاي مشترک المنافع بيش‌ترين حوزه مناسبات اقتصادي و سياسي انگلستان را هم دربر مي‌گرفت طوري که در سازمان‌هاي بين‌المللي هم اين همبستگي حفظ مي‌شد. اينها کارهايي بود که ايشان انجام داد ولي مهم‌ترين ويژگي ملکه اليزابت دوري از تبعات وسوسه قدرت سياسي بود. به هر حال آنچه سياست را فاسد مي‌کند، وسوسه قدرت است. در کوران تحولات سياسي طبيعتا يک شخص عادي هم نظرات خاص خودش را دارد و در خيلي مواقع ممکن است نظرات و سياست‌هاي مدنظر او به کرسي ننشيند ولي اينکه خودش را فراتر از چالش‌هاي جناحي قرار دهد و حتي زماني که تصميمي، انتخابي يا انتصابي خلاف نظرش هم شکل بگيرد ولي باز هم سعي مي‌کند از قدرت و نفوذ خودش براي برهم زدن يک تصميم يا انتخاب سياسي استفاده نکند. اين به نوعي استغنا و بي‌اعتنايي به قدرت سياسي را مي‌طلبد که نمي‌توانيم بگوييم ملکه اليزابت در طول دوران بيش از هفتاد سال سلطنت خود در حوزه سياسي معصوم بوده ولي سعي کرده به گونه‌اي عمل کند که از ناحيه جانبداري سياسي خودش و نهادي که مسئوليتش را داشته، آسيب نبيند. طبيعتا در دنياي امروز که روزبه‌روز دموکراسي بيشتر مدنظر مردم هست و حتي بارها در همين انگلستان گروه‌هاي فعالي همين حالا وجود دارند که معتقدند نبايد بودجه مملکت صرف تشريفات سلطنتي بشود اما ايشان سعي کرد با ارتباط نزديک با مردم، حضور در چالش‌ها، حوادث و نيازهاي اجتماعي اقتصادي زمانه و حضور موثر در عرصه سياسي، فرضيه بطالت حوزه سلطنتي را رد کند. در حد خودش هم ايشان موفق بود و به همين دليل خيلي‌ها معتقدند ممکن است شاه چارلز موفق نباشد چون نوسانات رفتاري که ديگران دارند را هيچوقت ملکه نداشت ولي چارلز داشته. با اين وجود شايد براي کشوري مثل ما مهم نباشد که در نظام سلطنتي_ آن هم کشوري که سابقه تاريکي در مناسبات با ايران_ دارد چه اتفاقي افتاد. معتقدم ايران يکي از کشورهايي است که در طول تاريخ همواره مطالبات برحقي نسبت به انگليس دارد. انگليسي‌هايي که اولين چاه نفت را در مسجدسليمان کشف کردند و به تاراج نفت ايران ساليان سال ادامه دادند. صندوق ذخيره ارزي عنواني است که ابتدا در دولت انگلستان در چپاول نفت ايران صورت گرفت و هيچوقت شاهان انگليس و حتي ملکه اليزابت کمکي به اين حق خواهي ايرانيان نکرد و سوالي که همواره در کشورهاي مستعمره يا نيمه مستعمره يا آسيب ديده از انگليسي‌ها نسبت به اليزابت وجود داشت اين بود که اخلاقيات ايشان کفايت نمي‌کند از اينکه تاراج کشورها به وسيله انگلستان را جبران کند از جمله تاراج کشوري مثل ايران را و اين انتقاد وجود دارد. ولي در حوزه خاص خودش، اليزابت سياستمداري بود که چون از قدرت سوءاستفاده نکرد، توانست يکي از بالاترين دوران حکومت را سپري کند، چون گرفتار وسوسه قدرت نشد ولي اين بدان معنا نيست که کشورهايي مثل ايران سکوت ايشان و ديگر مقامات انگليسي را در قبال عصر تاراج ملت‌ها توسط بريتانيا مورد انتقاد قرار ندهند و اين نقدي است که همواره نسبت به نظام سلطنتي در انگلستان همواره باقي است.

انتهای پیام