خطر جانشینی معیارهای فرعی به جای معیارهای اصلی دینداری

استادیار رشته‌های فلسفه و کلام اسلامی، ادیان، عرفان، فقه و مبانی حقوق اسلامی، گفت: در طول ۲۵ سال گذشته تاکید کرده‌ام مادامی که تقدم معیارها بر غیرمعیارها درک نشود حتی اگر انگیزه خیرخواهانه و مشفقانه برای اصلاح جامعه وجود داشته باشد باز دچار فساد در دین می‌شویم.

به گزارش ایسنا، آیت‌الله سیدعباس حسینی قائم‌مقامی در شب نهم عزاداری سید و سالار شهیدان به تبیین معارف آن حضرت تحت عنوان «از اسلام نبوی تا اسلام اموی، ملاک ها و معیارها» پرداخت و افزود: اگر معیارهای دینداری روشن نباشد مجموعه دین خاصیت مجموعه‌ای و به‌هم‌پیوستگی خود را دست خواهد داد، اصل و فروع با هم خلط می‌شود، بخشی از دین مورد توجه قرار نمی‌گیرد و نشانه‌ها تبدیل به نماد شده و جایگزین نشانه می‌شوند.

رییس هیئت موسس اتحادیه اروپایی علمای شیعه ادامه داد: در غیبت شناخت معیارهای دینی حتی ممکن است افرادی باشند که با رویکرد جامعه‌نگر و جامعیت دینی داشته باشند و دین را مجموعه‌ای به‌هم‌پیوسته بنگرند و خیرخواهانه دنبال دستیابی به ابعاد جامع دین باشند. دین برای این افراد به صورت مجموعه به‌هم‌پیوسته و اثرگذار اجزاء بر یکدیگر درمی‌آید منتها در فقدان معیارها به بیان روشن‌تر هرم معرفتی در دیدگاه این افراد شکل می‌گیرد اما گزاره‌های معیار صدر و ذیل هرم مشخص نیست.

رییس انستیتو اروپایی الهیات صلح افزود: مثلا ممکن است برای یکی جنبه عدالت اجتماعی، برای یکی جنبه های اقتصادی و ساده زیستی و برای یکی دیگر جنبه های سیاسی دین اهمیت بیشتری داشته باشد. هر یک از این عناصر در هرم معرفتی دین صدرنشین بشود مضمون خود را به مضمون همه گزارهای مجموعه دین پمپاژ می کند و همه اجزاء را تحت تاثیر خودش قرار می دهد. این فقط گزاره های معیار است که خود را به سایر اجزاء تحمیل نمی کند بلکه می تواند بین اجزاء هرم معرفتی دین تعادل برقرار کند و اندازه هر جزء را تعیین و حفظ کند.

بنیانگذار مجلس اعلای شیعیان آلمان با تشریح آثار منفی جانشینی معیارهای فرعی به جای معیارهای اصلی دینداری، گفت: نتیجه تحمیل صدرنشینی معیارهای فرعی به جای معیارهای اصلی بر سایر اجزاء، تولید گزاره هایی متناسب با مضمون و در خدمت خود می کند. حال فرض کنید سیاست در راس هرم معرفتی دین قرار بگیرد به دلیل اتکاء سیاست به قدرت تبعات منفی و اتفاقات بسیار وحشتناکی در هرم معرفتی می افتد. به همین جهت است که آن وقت با مجموعه ای از نشانه های دینی روبرو می شویم که اصلا معلوم نیست کدام یک از حقیقت برخوردار هستند چرا که در این مجموعه، معیار غلبه ندارد.

وی اظهار کرد: اگر در فکر اصلاح سیستم معرفتی باشیم ولی  معیار نداشته باشیم، گزاره ها را جا به جا می کنیم. خصوصیت معیارها این است که خاصیت تولیدی دارند و کلی رفتارهای جدید تولید می کنند. معیارها در هر زمینه و حوزه ای اهمیت حیاتی دارند. بود و نبود پدیده ای براساس معیارها تعیین می شود.

رییس انستیتو الهیات صلح آلمان خاطرنشان کرد: در تفسیر قرآن اول باید دنبال گزاره ها و آیات معیار و محکم بود. آیات معیار همان آیات محکم هستند که بدون شناختن آنها در تفسیر قرآن دچار اشتباه و فتنه می شویم و همین قرآنی که نور مطلق است و تجلی تام ربوبیت حق مطلق است به مایه ظلم، فتنه و فساد و دست مایه کج روی مبدل می شود. روش تفسیری قرآن همان روشی است که علامه طباطبایی انجام دادند و تفسیر آیات غیرمعیار یا متشابه با آیات معیار و محکم را انجام دادند. به شما عرض کنم بسیاری از تفاسیر موجود فاقد استانداردها و گزاره های معیار هستند.

قائم‌مقامی از ساری بودن این قاعده در تفسیر روایات و احادیث سخن گفت و تاکید کرد: در تفسیر روایات می‌توان  فله‌ای وارد شد اما مرحوم آیت‌الله حق شناس می گفتند «داداش جان مگه می‌شه هر کس روایت بخواند؟» و تاکید داشتند در بیان روایات باید بسیار دقت کرد و روایات فرعی با روایات اصلی و معیار تفسیر و تعبیر شوند. درس هفتگی ایشان معمولا ۲۰ – ۲۵ دقیقه طول می‌کشید اما برای همین مقدار سخنرانی ۸ ساعت و نیم مطالعه داشتند.

انتهای پیام