اعتیاد به «گل»؛ توهم یا واقعیت؟
جوان آنلاین نوشت: شب را صبح و صبح را شب می‌کند، بدون اینکه هیچ چیز برایش مهم باشد. به مرحله‌ای رسیده است که حتی خانواده، دوستان و آشنایانش هم برایش اهمیتی ندارند. فقط و فقط یک چیز برایش مهم است؛ «مواد»!
روز اولی که می‌خواست «گل» بکشد، فکرش را هم نمی‌کرد به چنین سرنوشتی دچار شود. تصور می‌کرد فقط یک بار از این ماده مخدر مصرف می‌کند و بعد برای همیشه آن را کنار می‌گذارد، اما یک‌بار، دوبار، ۱۰ بار و ۱۰۰ بار سراغش رفت و نه تنها به کنار گذاشتن آن فکر هم نکرد بلکه سراغ مواد مخدرهای دیگر هم رفت و زندگی‌اش را تباه کرد.
چند سالی است آمار مصرف «گل» در رده‌های سنی مختلف رشد کرده است و در میهمانی‌ها و بعضی جمع‌های نوجوانان و جوانان این ماده مخدر دیده می‌شود. گویا همراه داشتن و مصرف گل مانند سیگار کشیدن، قبح خود را از دست داده است. شاید در شروع مصرف این ماده مخدر هیچ تغییری در ظاهر افراد دیده نشود، اما به مرور زمان در بندبند وجودشان نفوذ و در یک چشم به هم زدن آن‌ها را اسیر می‌کند. در واقع مصرف‌کنندگان اسیر ماده‌ای می‌شوند که حاضر هستند برای به دست آوردن آن، هر کاری انجام دهند.
«گل» قطعاً اعتیادآور است
سال‌هاست استفاده از مواد مخدر به سنین نوجوانی رسیده است. برخی تصور می‌کنند «گل» اعتیادآور نیست، اما این یک تصور اشتباه است، چراکه به مرور زمان میزان وابستگی به مصرف «گل» در فرد به قدری زیاد می‌شود که او بدون اینکه متوجه شود به دنبال این ماده مخدر می‌گردد. از طرفی، اظهارنظرهایی که از سوی نوجوانان مطرح شده نشان می‌دهد مصرف گل بعد از مدتی عادی می‌شود و آن‌ها پس از یک بازه زمانی، به سمت مصرف موادپرخطرتر می‌روند.
گفته می‌شود مصرف گل سومین رتبه مصرف موادمخدر در کشور را دارد و بیشترین مصرف را در کمترین گروه‌های سنی به خود اختصاص داده است. به گفته کارشناسان حوزه اعتیاد، علامت فیزیکی مصرف گل شامل خشکی دهان، گیجی، عدم‌تمرکز و تغییر مدل صحبت‌کردن و علامت‌های رفتاری مصرف آن نیز شامل خشم، پرخاشگری و آستانه تحمل پایین است که خانواده‌ها می‌توانند از روی این نشانه‌ها هوشیاری خود را نسبت به جوانان و نوجوانان بیشتر کنند، مصرف‌کنندگان این ماده مخدر اعتیادآور، افسرده و منزوی نیز می‌شوند.
لزوم حضور دائم روانشناس و مشاور در مدارس
تأثیرپذیری در دوره نوجوانی از همسالان و اتفاقات محیط بسیار بالا می‌رود و خانواده‌ها باید شش‌دانگ حواس‌شان را جمع کنند.
در این رابطه یک روانشناس می‌گوید: «اعتیاد از سنین کم می‌تواند آینده یک نوجوان را به طور کامل از بین ببرد. در این رابطه خانواده، نقش پررنگی در تربیت نوجوان ایفا می‌کند، بنابراین اولین کاری که یک خانواده سالم می‌تواند برای فرزندش انجام دهد، فراهم‌کردن یک محیط امن برای اوست، در واقع توجه، حمایت و عشقی که خانواده به فرزندش می‌دهد، تضمینی برای سلامت روان فرزند نوجوانش است تا در مقابل فشارهای اجتماعی و روانی دوام بیاورد.»
او ادامه می‌دهد: «خانواده می‌تواند بستر رشد سالم فرزند را فراهم کند. اگر خانواده، سالم زندگی کند و مصرف دخانیات، الکل و مواد مخدر از سمت‌شان عادی‌سازی نشود، آن وقت خطر گرفتارشدن فرزندشان در دام اعتیاد بسیار کمتر می‌شود.»
وی در پاسخ به این سؤال که چه نشانه‌هایی در نوجوانان حاکی از خطر اعتیاد دارد، می‌گوید: «نشانه‌هایی مثل تغییر در رفتار، خلق و خو، خواب، اشتها و همچنین دیر خانه آمدن و ارتباط زیاد با دوستان را خانواده‌ها باید زیر نظر داشته باشند. اگر این تغییرات را می‌بینند، نباید به راحتی از آن‌ها گذر کنند. آن‌ها باید بدون تهدید و درگیری برای درمان فرزند خود اقدام کنند نه اینکه با راه انداختن بحث و جدل اوضاع را خراب‌تر سازند.»
این روانشناس نسبت به نوجوانان دبیرستانی که تحت فشار تحصیلی و روانی زیادی نسبت به کنکور و امتحانات نهایی قرار دارند نیز هشدار می‌دهد و اظهار می‌کند: «به دلیل فشارهای تحصیلی در دوران دبیرستان لازم است روانشناس و مشاور به صورت دائمی در مدرسه حضور داشته باشد. به عقیده من حضور یک روز در هفته مشاور در مدرسه فایده چندان زیادی ندارد.»
به گفته او، عمده افراد مراجعه‌کننده اولین تجربه مصرف ماده مخدر را سن نوجوانی اعلام کرده‌اند. این یعنی وقتی فرد هیچ آگاهی‌ای ندارد و هیچ آموزشی از خانواده و مدرسه و جامعه ندیده و همچنین قدرت «نه» گفتن را ندارد، خیلی راحت در دام اعتیاد گرفتار می‌شود.
این روانشناس می‌گوید: «آموزش‌هایی، چون «مهارت نه گفتن» برای دانش‌آموزان الزامی است، آن‌ها باید اطلاعات لازم را نسبت به خطرات مواد مخدر داشته باشند،، اما وقتی تعداد دانش‌آموزان در مدرسه زیاد است و مشاور دائم در دسترس آن‌ها قرار ندارد، تحقق این امر میسر نمی‌شود. در صورتی که اگر تعداد مشاوران در مدرسه بیشتر و حضورشان نیز دائمی شود، آن‌ها می‌توانند برای سلامتی جسمی و روانی دانش‌آموزان و حتی خانواده‌های‌شان مؤثر واقع شوند. این انتظاری است که ما از مدیران مدرسه و آموزش و پرورش داریم.»
پناه بردن به ماده مخدر برای فرار از استرس
اما چرا مصرف مواد مخدر در میان دانش‌آموزان رشد داشته است. این روانشناس علت آن را رهایی از استرس‌های ناشی از کنکور و امتحانات نهایی می‌داند. او می‌گوید: «مراجعی داشتم که کنکوری بود، او می‌گفت همکلاسی‌هایش که خود درگیر مواد مخدر بودند، مدام به او می‌گفتند که با مصرف این مواد استرس و اضطرابش کمتر می‌شود و برای درس خواندن می‌تواند تمرکزش را بالا ببرد. متأسفانه او پذیرفته بود، اما در نهایت نه تنها مدرک تحصیلی‌اش معلق شده بود بلکه به مصرف مواد مخدر نیز اعتیاد پیدا کرده بود.»
این روانشناس با بیان اینکه در حال حاضر مصرف گل در میان جوانان و نوجوانان در مدارس و دانشگاه‌ها بسیار دیده می‌شود، تصریح می‌کند: «اکثر نوجوانانی که درگیر اعتیاد شده‌اند، می‌گویند برای رهایی فشارهای اجتماعی، خانوادگی و تحصیلی دنبال یک سرخوشی و مسکن موقت بوده‌اند. آن‌ها می‌گویند پس از مصرف این مواد مخدر دقایقی یا ساعتی را تجربه کرده‌اند که از تمام مشکلات و دردها فاصله گرفته‌اند و این به قدری برای‌شان جذاب بوده است که بارها و بارها آن را مصرف کرده‌اند. برای همین قبل از اینکه به خودشان بیایند، فهمیده‌اند در دام اعتیاد گرفتار شده‌اند.»
وی بر اعتیادآوربودن «گل» تأکید می‌کند و می‌گوید: «برخی از افراد به صورت ماهرانه، نوجوانان را گول می‌زنند و آن‌ها را مجاب می‌کنند که مصرف این ماده مخدر اصلاً اعتیادآور نیست. این حرف‌ها باعث می‌شود فرد قبول کند برای یک بار هم که شده این ماده مخدر را امتحان کند، اما این روند همینطور ادامه پیدا می‌کند و در نهایت موجب اعتیادش می‌شود.»
دسترسی به ماده مخدر آسان‌تر از همیشه
«متأسفانه ماده مخدر گل به راحتی در دسترس است»، این را روانشناس می‌گوید و ادامه می‌دهد: «اینکه اینقدر راحت گل در اختیار نوجوانان و جوانان قرار می‌گیرد و ما بارها و بارها می‌شنویم که آن‌ها می‌توانند با یک تلفن ساده «گل» را جلوی در خانه‌شان تحویل بگیرند، فاجعه است.»
این روانشناس با بیان اینکه عادت به مصرف دخانیات یک نوع اعتیاد است و مصرف دخانیات می‌تواند در اعتیاد داشتن دانش‌آموزان تأثیر داشته باشد، توضیح می‌دهد: «طبق استناد به مقالات، تحقیقات و همچنین تجربه کار با مراجعان، درصد بسیار بالایی از افراد مراجعه‌کننده برای ترک اعتیاد، سیگاری بوده‌اند. یک مقاله در این زمینه نیز منتشر شده است که در آن هزارو ۳۷۲ پرونده مراجعه‌کننده برای ترک مواد مخدر مورد بررسی قرار گرفته و نشان داده سن شروع مواد مخدر از ۱۶ تا ۲۰ سالگی بوده است.»
او درباره آمار گرفتاری دانش‌آموزان و دانشجویان در دام اعتیاد توضیح می‌دهد: «به دست آوردن آمار در این زمینه قطعاً کار خیلی دشواری است و نیاز به ورود روان‌شناسان و مشاوران با مجوز مدیران آموزش و پرورش و آموزش عالی دارد، اما پیش‌بینی می‌کنم آمار مصرف گل در مدارس و دانشگاه‌ها تکان‌دهنده خواهد بود چراکه تعداد مراجعه‌کنندگان به کلینیک‌ها در این گروه سنی افزایش داشته است.»
این روانشناس در پایان تأکید می‌کند: «خانواده‌ها باید آموزش کافی و مؤثر ببینند، آن‌ها اگر در زندگی زناشویی خود تنش دارند، باید در اولین فرصت این تنش‌ها را حل کنند؛ ابتدا این کار را به خاطر خود و بعد به خاطر فرزندان‌شان انجام دهند. همچنین به هیچ عنوان از نشانه‌ها و تغییرات عجیبی که در فرزندشان می‌بینند، به سادگی نگذرند. آن‌ها باید در چنین شرایطی آرامش خود را حفظ کنند و اگر قدرت این کار را ندارند یا نمی‌توانند این مسئله را به تنهایی حل کنند، حتماً از متخصصان کمک بگیرند.»
پیشگیری بهتر از درمان است
اسمش گل است، اما زندگی‌ها را پرپر می‌کند، آرام‌آرام وارد تفریح و سرگرمی نوجوانان و جوانان می‌شود و یک مرتبه همه چیز را از آن‌ها می‌گیرد؛ زیبایی، سلامتی و حتی عزت‌نفس. کسی که به دعوت این ماده مخدر «نه» نمی‌گوید، دیگر هیچ چیزی برایش باقی نمی‌ماند و وقتی به خودش می‌آید که دیگر دیر شده است.
برای پیشگیری از گرفتارشدن نوجوانان و جوانان در دام اعتیاد راهکارهای زیادی وجود دارد. مثلاً آگاهی خانواده‌ها و تقویت کادر آموزشی و مربیان پرورشی برای گوشزدکردن مضرات مواد مخدر به دانش‌آموزان یکی از آنهاست. به طور حتم ایجاد مراکز فرهنگی نظیر کتابخانه‌ها و مراکز هنری، فنی و حرفه‌ای، پارک ها، فضاهای ورزشی و تربیتی برای ارتقای سطح فرهنگی نوجوانان و جوانان و گذراندن اوقات فراغت آنان در این مراکز اثرگذار خواهد بود. در دسترس‌بودن مواد مخدر یکی از علل عمده اعتیاد است که کنترل آن از پیشنهادات خود معتادان بوده است، بنابراین پاک‌سازی جامعه از مواد مخدر یکی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری است. استفاده از تجارب علمی و عملی کشورهایی که در زمینه مبارزه با مواد مخدر موفق شده‌اند نیز مؤثر واقع خواهد شد. به طور حتم با معتادشدن یک نوجوان یا جوان، یک خانواده تحت تأثیر قرار می‌گیرد و آثار منفی آن در جامعه بروز می‌کند، بنابراین مثل خیلی از موارد دیگر شعار «پیشگیری بهتر از درمان است» نیز در رابطه با اعتیاد صدق می‌کند که باید هر چه بیشتر به آن توجه شود.
تبلیغات خوش رنگ و لعاب برای فروش ماده مخدر!
مواد مخدر بدون هیچ ترس و واهمه‌ای در فضای مجازی تبلیغ و فروخته می‌شود. صاحبان این تبلیغات تمام تلاش‌شان را می‌کنند قبح استفاده از مصرف مواد مخدر را بریزند و آن را عادی‌سازی کنند. اصلاً منفعت و سود آن‌ها در همین است؛ اینکه روزبه‌روز به تعداد مشتریان‌شان اضافه شود. آن‌ها بیشتر فعالیت‌شان قشر نوجوانان و جوانان را نشانه گرفته است و تا حدودی با معرفی مخدرهای جدید به ویژه گل، توانسته‌اند به اهداف‌شان برسند.
این دست از قاچاقچیان دیگر در پارک‌ها و اطراف مدارس برای پیداکردن مشتری پرسه نمی‌زنند و با راه‌اندازی چند صفحه در اینستاگرام یا کانال تلگرامی، مشتری‌های جدید پیدا می‌کنند، هر چند پلیس فتا و پلیس مبارزه با مواد مخدر تلاش خود را می‌کنند با این ساقی‌های مجازی برخورد کنند، اما دنیای مجازی به قدری پیچیده و گسترده است که به طور حتم دست پلیس به همه آن‌ها نمی‌رسد.
آنطور که مسئولان پلیس اعلام می‌کنند، بین ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد افراد به موادمخدر دسترسی پیدا کنند. در این میان ساقی‌های مجازی برای اینکه افراد را بیشتر ترغیب به خرید مواد مخدر به ویژه گل کنند، در فضای مجازی آن را عرضه می‌کنند و این دردسترس‌بودن، باعث می‌شود افراد بیشتری ترغیب به خرید مخدرها شوند.
تیرماه بود که سردار اسکندر مؤمنی در مراسم سالروز جهانی مبارزه با مواد مخدر با بیان اینکه گزارش‌های جهانی حاکی است قاچاق و مصرف مواد مخدر و متامفتامین‌ها همچنان در جهان در حال گسترش است، گفت: شواهد نشان‌دهنده افزایش استفاده از اینترنت در تجارت، قاچاق و خرید و فروش مواد مخدر و روانگردان‌ها در جهان است.
سال‌هاست نگرانی‌ها درباره خرید و فروش مواد مخدر در فضای مجازی مطرح می‌شود، مثلاً سرهنگ محمد بخشنده، رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر تهران بزرگ در سال۹۸ گفته بود: «برای ما، خرید و فروش گل در فضای مجازی خیلی نگران‌کننده است، الگوی غالب مصرف در تهران، تریاک، هروئین، شیشه، حشیش و گل است. آنطور که مشخص است شبکه‌های اجتماعی در عصر جدید تبدیل به فضایی برای تهیه و خرید و فروش مواد مخدر و روانگردان شده‌اند. با نگاهی گذرا در شبکه‌های اجتماعی، چون اینستاگرام مشخص می‌شود تعدادی از صفحات و کانال‌ها اقدام به خرید و فروش مواد مخدر می‌کنند و آنطور که صاحبان این صفحات اعلام کرده‌اند مواد مخدر را طی زمانی کوتاه به در خانه‌ها می‌فرستند. در چنین شرایطی نیاز است با قدرت گرفتن موادفروشان در فضای مجازی، نظارت نهادهای مختلف همچون پلیس فتا نیز قوی‌تر شود.
فروش کاغذهای مصرف «گل» در دکه‌های روزنامه فروشی!
یک رفتارشناس و آسیب شناس اجتماعی می‌گوید: با گسترش مبارزه با قاچاقچیان و تولیدکنندگان مواد مخدر، این افراد روش کار خود را عوض و مواد مخدری را با نام و ظاهر جدید، اما در همان زنجیره خانمان‌برانداز عرضه می‌کنند. یکی از این مواد «گل» است که از شکوفه‌های تازه بذر شاهدانه گرفته می‌شود و به نوجوانان و جوانان که اصلی‌ترین مشتریان هستند، عرضه می‌شود. متأسفانه سهولت دسترسی و فراوانی ماده مخدر «گل» از یک سو و ظاهر فریبنده آن از سوی دیگر موجب گسترش مصرف‌کنندگان و معتادان به این ماده خطرناک شده است.
مافیای مواد مخدر با تبلیغات دروغ و غلط این ماده را در زنجیره مواد غیراعتیادآور معرفی می‌کنند، در صورتی که با یک بار مصرف، این ماده اعتیادی خطرناک در فرد ایجاد می‌کند.
اغلب مشاهده می‌شود در دکه‌های فروش سیگار و مطبوعات، کاغذهای مصرف گل که به «پیپر» معروف هستند به صورت دانه‌ای و چندتایی به فروش می‌رسد. به رغم مبارزات گسترده در این زمینه، اما تاکنون توفیقات چندانی در مقابله و ریشه‌کنی فروش ماده مخدر گل ملاحظه نشده است. به دلیل ارزانی و فراوانی «گل» و سهولت مصرف آن، اغلب در مسیر خانه تا مدرسه و برعکس و حتی در پارک‌ها ملاحظه می‌شود که به راحتی این ماده مخدر از طرف نوجوانان و جوانان مورد استفاده قرار می‌گیرد و به خاطر تأثیر مستقیم بر سلول‌های مغزی و ایجاد نشاط کاذب در مصرف‌کننده یک نفر آن را تهیه می‌کند و همراه با چند نفر از دوستان خود آن را مصرف می‌کنند. والدین و مربیان آموزشی باید همه تلاش خود را به کار گیرند با کنترل روابط نوجوانان و جوانان مخصوصاً در مسیر رفت‌وآمد، اجازه ندهند این بچه‌ها در باتلاق هولناک اعتیاد سقوط کنند. همچنین مسئولان باید با تعیین و معرفی سرگرمی‌های جایگزین و ارزان‌قیمت به نوجوانان و جوانان جلوی گرایش دختران و پسران جوان را به سمت این ماده مخدر بگیرند و در فرصت‌های مناسب آثار مخرب و زیان‌های غیرقابل جبران و خطرات مصرف مواد مخدر از جمله گل را به جوانان یادآوری کنند.
انتهای پپام
