«ایران با اخراج مهاجران افغانستانی گل به خودی می‌زند» | «ملی‌گرایی سمی» با استقبال از ستم علیه مهاجران افغانستانی

نگار فیض‌آبادی، انصاف نیوز: پژوهشگری که درباره‌ی کمپین «اخراج افغانی مطالبه ملی» تحقیق کرده است می‌گوید «اخراج اجباری مهاجران به خودی خود خشن است و رفتارهای خشونت‌آمیز شرایط را برای ایران و مهاجران بدتر می‌کند.»

بعد از جنگ دوازده روزه اسرائیل با ایران، خبرهایی در گروه‌های مهاجرستیز منتشر شدند که تعداد زیادی از جاسوسان افغانستانی هستند، اما طبق بررسی انصاف نیوز، آمار رسمی معتبری وجود ندارد که چنین ادعایی را ثابت کند و آن ادعاها قابل راستی‌آزمایی نیستند.

حمیدرضا احمدی درباره‌ی شرایط اخراج مهاجران افغانستانی گفت‌وگویی کرده است که متن آن را در ادامه می‌خوانید.

انصاف نیوز: چرا روند ساماندهی مهاجران افغانستانی به اینجا رسیده است؟ الآن شرایط چطور است؟

احمدی: همانطور که در اخبار می‌بینیم اخراج مهاجران در دولت آقای پزشکیان خیلی بیشتر شده و ترس زیادی در جامعه‌ی افغانستانی ایجاد کرده است. کمپ‌ها هم شرایط بسیار بدی دارند و اگر از نزدیک خبرنگاران شرایط اردوگاه‌ها را ببینند، حتما بدتر هم هست.

انصاف نیوز: یکی از خبرنگاران ما در کمپ امام رضا (تنباکویی) دختر هشت ساله‌ای را دید که بدون حضور خانواده‌اش می‌خواستند او را رد مرز کنند. یا حتی کسانی که با وجود برگه‌ی خروج زودتر از موعد اخراج می‌شوند. آیا پروتکلی وجود دارد که ایران طبق آن پیش برود؟ گفتید دولت آقای پزشکیان، قبل از آن شرایط چطور بود؟

احمدی: اتفاق فعلی به کسی جز آقای پزشکیان و وزیر کشور ارتباطی ندارد و قبول ندارم که به دولت قبلی ارتباطی داشته باشد. فکر نمی‌کنم حضور مهاجران مشکلی برای ایران ایجاد کرده باشد که لازم باشد بخواهند چنین واکنش‌هایی نشان بدهند.

انصاف نیوز: نقش جنگ دوازده روزه را چطور ارزیابی می‌کنید؟

احمدی: آمارهایی منتشر شده و بعضی‌ها‌یشان مربوط به دستگیری افغانستانی‌ها، ایرانی و هندی است اما با این حال اخراج میلیون‌ها نفر به دلیل خیانت تعدادی افغانستانی استدلال محکمی نیست. اگر فرض کنیم افغانستانی‌ها عِرقی به ایران ندارند، باز هم اگر درگیر جاسوسی بودند، باید نگه داشته شوند تا بازجویی و محاکمه شوند.

اینکه چند میلیون نفر را اخراج کنیم استدلال درستی نیست؛ چون هر جامعه‌ای آدم خوب و بد دارد و هرطور که به قضیه نگاه کنیم، استدلالی برای این میزان از خشونت وجود ندارد؛ ضمن اینکه اخراج اجباری به خودی خود خشن است.

هر چیز اجباری خشن است و هرچقدر هم بخواهند اخراج را نرم انجام بدهند، بازهم خشن است. پدری که سال‌هاست در ایران زندگی می‌کند، به جامعه‌ی ایرانی نفع می‌رساند و بخشی از زنجیره‌‌ی خدمات را تکمیل می‌کند، بدون هیچ فرصتی او را اخراج می‌کنند و همین موضوع خشن است.

درصدی از نسل سوم مهاجران هم هستند که در ایران به دنیا آمدند، طبق قانون جامعه‌ی مدنی که بعد از اصلاح بدتر شده است، باید شناسنامه‌ی ایرانی می‌گرفتند ولی این فرصت به آنها داده نشده است.

به‌عنوان یک ایرانی، علاوه بر انسان بودن، به خاطر ایران ناراحتم چون با این میزان از اخراج، داریم یک فرصت تاریخی را از دست می‌دهیم و گورِ خودمان را می‌کنیم!

«گل به خودی» ایران چیست؟ | «انگار داریم نفت را دور می‌ریزیم»

انصاف نیوز: چرا این‌طور فکر می‌کنید؟

احمدی: چون کشورها به دلایل مختلف به مهاجر احتیاج دارند. به‌طور مثال بحث پیری جمعیت است و بعدها کسانی که از چرخه‌ی کار خارج می‌شوند، مالیات نمی‌دهند و اتفاقا بازنشستگی می‌خواهند.

نسل‌های جدید هم تعدادشان کم است. کشورهای اروپایی و آمریکایی هم این مشکل را دارند اما با مهاجرت بالانس جمعیت را حفظ می‌کنند. این موضوع خاص ایران نیست. فرصت تاریخی داشتیم تا نسبت به کشوری که همسایه‌، هم‌زبان و هم دین هستیم، طور دیگری برخورد کنیم.

متاسفانه به دلیل مسائلی مثل طالبان و جنگ و… با خشونت داریم آن فرصت را از خودمان می‌گیریم و این کار نوعی گل به خودی است و مثل این است که نفت پیدا کردیم ولی آن را دور می‌ریزیم!

مهاجرانی که «بی‌خانمان» شده‌اند

انصاف نیوز: سهم زنان و کودکان را در اخراج چطور می‌بینید؟

احمدی: بخش انسانی‌اش دردناک است. با اینکه الآن در افغانستان جنگ نیست اما بعد از دولت طالبان به دلیل ناامنی برای زنان و کودکان، مهاجران به ایران پناه آوردند. کسی که ۲۰ سال پیش به ایران مهاجرت کرده، وقتی اخراج می‌شود قرار است در افغانستان چه کار کند؟ اگر آنجا خانه و خانواده‌ای نداشته باشد، عملا به عنوان بی‌خانمان او را به کشورش می‌فرستیم و این ابعادی دارد که خبرنگاران هم شاید نتوانند آن را پوشش بدهند.

«بچه‌های افغانستانی نگران و ترسیده‌اند» | ترس از انگ جاسوسی از طرف ایران و افغانستان

انصاف نیوز: نظر افغانستانی‌ها بعد از جنگ دوزاده روزه‌ی ایران چه بوده است؟ با آنها صحبت کردید؟

احمدی: بعد از این موج اخیر فقط توانستم با آنها همدردی کنم. آن موج از فروردین ۱۴۰۳ شروع شد و وقتی تحقیقاتم را شروع کردم دیدم ۵۰ اکانت توییتری ناشناس بودند که یک سوم هشتگ‌های اخراج افغانی مطالبه ملی را می‌زدند.

کسانی هم مثل عوامل سایت فراز و آقای مازیار خسروی هستند که با اسم خودشان در توییتر فعال هستند. درکل فقط چند نفر با هویت خودشان صحبت می‌کنند. اگر علیه دولت حرف می‌زدند، ناشناس بودن قابل فهم بود ولی حالا که در موافقت با سیاست‌های دولت است، دلیلی ندارد، مگر آنکه حالت پروژه‌ای داشته باشد.

آقای احمدی ادامه می‌دهد «در یکی از مدرسه‌های خودگردان با بچه‌های افغانستانی صحبت کردم و ترس را در خانواده‌شان حس کرده‌اند که پدر و مادرهایشان می‌ترسند از خانه خارج شوند.

می‌دانند که اعضای فامیلشان هم اینجا با انگ جاسوسی مواجه می‌شوند و هم بعد از اخراج طالبان به آنها انگ جاسوسی می‌زند. این‌ها استرس‌های بچه‌ها هستند و خودشان را هم ناتوان می‌بینند. آنها می‌دانند که فرصت درس خواندشان محدود است و می‌ترسند بعد از اخراج نتوانند درسشان را ادامه بدهند.»

به گزارش انصاف نیوز به نقل از سایت فکت‌نامه در ۱۳ تیر «اگر بنابر آنچه که در منابع رسمی اعلام شده کل افرادی که به اتهام جاسوسی بازداشت شدند را ۷۰۰ نفر در نظر بگیریم، کل تعداد افعانستانی‌هایی که با این اتهام بازداشت شدند ۱۶ نفر یعنی حدود ۲.۳ درصد از این افراد هستند. از این رو به وضوح مشخص است که میزان ارتکاب این جرم در بین مهاجران افغانستانی حتی فراوانی کمتری از ارتکاب آن در بین ایرانیان داشت.»

خبرگزاری فارس در ۴ تیر نوشته است «آمار ارائه‌شده (دستگیری بیش از ۷۰۰ نفر) مبتنی بر گزارش‌های رسمی منتشر شده از سوی نهادهای امنیتی و قضائی کشور بوده و شامل موارد مربوط به اتباع خارجی بازداشت‌شده نمی‌شود.»

جای خالی قوانین برای حمایت از مهاجران

انصاف نیوز: جلوی این خشونت را چطور می‌شود گرفت؟

احمدی: من در نیویورک هم زندگی کردم و کشورهای مختلف را هم دیده‌ام. شهرداری‌های نیویورک و کالیفرنیا به دلیل جمعیت بالای مهاجران یک سری قوانین را تصویب کرده‌ تا از مهاجران محافظت کند.

پلیسی که زیرمجموعه‌ی شهرداری است، کاری با وضعیت مهاجرتی مهاجران ندارد و با آنها مثل هر شهروند دیگری برخورد می‌کند. ما در ایران با آن شرایط خیلی فاصله داریم. قوانینی نداریم که مهاجران را به عنوان شهروند ببیند نه به قول مهاجرستیزها نیروی اشغالگر.

اینکه می‌بینیم ترامپ نیروی دستگیری مهاجران را راه‌اندازی کرده است و نیروهایی اعزام می‌شوند، شهروندان کالیفرنیا به خیابان می‌آیند و جلوی آن نیروها می‌ایستند. این قوانین حمایتی برای مهاجران چیزی است که دوست دارم در ایران رخ بدهد اما می‌دانم که خیلی با آن فاصله داریم.

احمدی: باید توضیح بدهند ساماندهی یعنی چه؟

انصاف نیوز: بعضی‌ها ممکن است بگویند سیاست‌گذاری‌ها برای جوان کردن جمعیت باید مربوط با داخل جمعیت ایران باشد و از طرف دیگر جمعیت مهاجران باید ساماندهی شود. شما به ساماندهی اعتقادی دارید؟

احمدی: کلمه‌ی ساماندهی مبهم است. هیچ‌ جا هم تعریف نشده است. وزیر کشور توضیح شفافی از اینکه چه اتفاقی میفتد، نداده است. هزینه‌ای ندارد که بگویند در ذهنشان چیست.

در تاریخ معاصر ایران هر وقت سیاستمداران از ساماندهی گفتند، منظورشان بیشترین استفاده (و گاهی سوءاستفاده) از مهاجران افغانستانی و اختصاص کمترین هزینه برای آنهاست. اگر ساماندهی به این معنی باشد که خودشان را ثابت کنند (جرمی مرتکب نشدند و می‌توانند کار کنند) طی مراحلی به شهروند ایرانی تبدیل شوند و همان حقوق را داشته باشند.

احمدی: مهاجران افغانستانی در ایران نمی‌توانند برای آینده برنامه‌ریزی کنند

انصاف نیوز: مثلا با چند سال اقامت؟

احمدی: مثلا ۱۰ سال. هرکسی که برگه‌ی سرشماری داشته، سال به سال تمدید شده است و مهاجر نمی‌تواند برای طولانی‌مدت در ایران برنامه‌ریزی کند.

بعضی‌هایشان در ایران به دنیا آمده‌اند اما نمی‌توانند چند سال آینده‌شان را براساس مدارک اقامتی پیش‌بینی کنند. درصورتی‌که ایرانی‌ها انتظار دارند بعد از مهاجرت به اروپا و آمریکا بدانند بعد از مراحل مختلف می‌توانند گرین کارت بگیرند یا شهروند یک کشور باشند و حقوق برابری با شهروندان آن کشور داشته باشند.

درطول ۱۰ سالی که در نیویورک زندگی کردم، تنوع بالایی از نظر جمعیت مهاجران دیدم که کنار هم زندگی می‌کنند. درست است که فرهنگ افغانستانی‌ها به ایران نزدیک است اما تفاوت‌های خاص خودشان را هم دارند.

پاسخ به ایرانی‌هایی که می‌گویند متضرر شدیم

انصاف نیوز: عده‌ای از مردم می‌گویند برخی از افغانستانی‌ها به فرهنگ ایران احترام نمی‌گذارند و ما متضرر شدیم. نظرتان چیست؟

احمدی: کسانی که این حرف را می‌زنند، خودشان را جای مهاجران بگذارند. می‌دانیم که ایرانی‌های مهاجر در کشورهای دیگر نوروز و چهارشنبه‌سوری را جشن می‌گیرند. این موضوعات طبیعی است و نباید باعث ترس و نگرانی شود.

تحقیقاتی که در دنیا انجام داده نشان داده است که مهاجران بعد از نسل دوم و سوم در جامعه حل می‌شوند و بعد از آن کمتر می‌توانند فرهنگ مادری‌شان را به فرزندان منتقل کنند.

انصاف نیوز: طبق آمار سازمان ملل ۴۵۰ هزار افغانستانی در یک ماه گذشته از ایران به افغانستان برگشتند. شما آمار دیگری دارید؟

احمدی: ۴۰۰ هزار نفر در روز بوده است. البته دولت درباره‌ی این مسئله صحبت نمی‌کند.

انصاف نیوز: چرا؟

احمدی: نمی‌دانم. شاید چون کارشان درست نیست که صحبت نمی‌کنند. اگر درست می‌دانستند با افتخار از جزئیاتش بگویند. ممکن است فکر کنند کاری است که مردم می‌خواهند. به‌هرحال موج مهاجرستیزی هم شروع شده بود.

وقتی این هشتگ توسط مسئولان دیده شود، می‌گویند حالا که تکرار شده است، پس اخراج کاری است که باید انجام بدهیم و اگر توضیح بدهیم ابعاد اقتصادی و غیرانسانی آن مشخص می‌شود.

گفته بودند در سال گذشته، یک میلیون و خرده‌ای از مهاجران اخراج شدند و بعد از جنگ دوازده روزه روند اخراج سریع‌تر شد و در یک روز ۴۰۰ هزار نفر اخراج شدند. شرایط بدی هم در اردوگاه‌ها وجود دارد و این سرعت مشکلاتی ایجاد کرده است.

انصاف نیوز: مثلا چقدر سریع‌تر؟

احمدی: جنگ بهانه‌ی خوبی شد اما آمار دقیقی ندارم.

به گزارش انصاف نیوز، به نقل از خبرگزاری ایسنا، «وزیر کشور گفت: از ابتدای امسال تا ۲۵ تیر حدود ۸۰۰ هزار نفر از اتباع از کشور خارج شده‌اند که بیش از ۷۰ درصد آنها خود معرف و داوطلبانه بودند.»

انتقاد از انصاف نیوز

انصاف نیوز: آن موجی که گفتید از کجا شروع شد؟

احمدی: جای دوری نمی‌رود. از انصاف و مصاحبه با آقای کسایی‌زاده شروع شد. سردبیر انصاف آقای شفیعیان هم نوشتند که بعدا متوجه مواضع نژادپرستانه‌ی آقای کسایی‌زاده شدیم. اما گزارش عین واقعیت است.

به نظرم آن مصاحبه در ۹ تیر ۱۴۰۲ و اینکه بعدش تیتر یک روزنامه جمهوری اسلامی شد، جرقه‌ی اول را زد. همیشه مهاجرستیزی در ایران بوده است اما اینکه مطلبی تیتر اول روزنامه شود (یعنی اشغال تهران توسط افغانستانی‌ها) خاص بود.

ملی‌گرایی سمی

احمدی: بعد از جریانات زن زندگی آزادی، ترسی از تجزیه‌طلبی شکل گرفت و اپوزیسیون خارج از ایران هم شیطنت‌هایی در این زمینه داشت و مجموعه‌ی این‌ها نیاز به ملی‌گرایی را بیشتر کرد. ملی‌گرایی موضوع خوبی است اما جایی بد می‌شود که برای اثبات ایرانی بودن، بخواهی به کسانی که ایرانی نیستند ظلم کنی. اینجاست که ملی‌گرایی سمی می‌شود.

ملی‌گرایی لازم است، خطر تجزیه را کم می‌کند و خوشحالم که این روزها پرچم هم در سطح شهر بیشتر دیده می‌شود اما دوست دارم ملی‌گرایی طوری باشد که اگر مهاجرانی می‌خواهند در ایران زندگی کنند و عرق دارند، فارغ از آنکه جد آنها کیست، بپذیریمشان.

«خبرنگار انصاف باید صحت‌سنجی می‌کرد»

انصاف نیوز: اگر آقای کسایی‌زاده در هر رسانه‌ی دیگری صحبت می‌کردند، باز هم ممکن بود این اتفاق بیفتد.

احمدی: ایده‌ام از ژورنالیسم این است که ادعاهای فرد صحت‌سنجی شود و معلوم باشد که گوینده چه کسی است. جنوب تهران هرات نبود که خبرنگار نتواند برود. می‌شد با بررسی خبرنگار، حرف‌های آقای کسایی‌زاده صحت‌سنجی شوند تا به حرف یک نفر وابسته نباشد. امکان صحبت با محلی‌ها، کشاورزان و افغانستانی‌های جنوب تهران وجود داشت.

[گفتنی است خبرنگار حاضر در این گفت‌وگو، زمان آن مصاحبه با انصاف همکاری نداشته است و براساس صحبت‌های سردبیر، همان زمان بعد از مصاحبه‌ی آقای کسایی‌زاده قرار بوده یکی از خبرنگاران انصاف ادعاهای او را بررسی کند اما امکانش فراهم نشده است.]

انصاف نیوز: ما بعد از آن مصاحبه، یاددشت‌ها و مصاحبه‌های دیگری هم داشتیم که همدلانه‌تر بودند و امکان حضور منتقدان را هم فراهم کردیم اما انگار دیده نشدند. درکل فضا برای صحبت موافقان و منتقدان مهاجران افغانستانی در انصاف وجود دارد.

احمدی: من بی‌انصاف نیستم و مقالات خوبی را روی انصاف نیوز دیدم.

انصاف نیوز: بله، ولی ما از هر دو طرف فحش می‌‌خوریم.

احمدی: مطالب و سعی و تلاش انصاف را دیدم ولی به نظرم جای افغانستانی‌ها خالی است تا صدایشان شنیده شود.

انصاف نیوز: موج همدلانه‌ای که در شبکه‌های اجتماعی است، توانسته بر موج مهاجرستیزی آنلاین غلبه کند یا نه؟

احمدی: خوشحالم که همدلی را می‌بینم ولی در نهایت چرخی است که شروع به چرخیدن کرده و نمی‌شود آن را متوقف کرد. نمی‌دانم آیا آن همدلی می‌تواند تاثیری در رفتار دولت بگذارد یا نه.

انصاف نیوز: یعنی این صدا ممکن است به گوش تصمیم‌گیران نرسد؟

احمدی: شاید به اشتباه کسانی که در دولت آقای پزشکیان هستند، فکر می‌کنند این اخراج‌ها برگ برنده‌ی دولت است. اقتصاد کشورهای زیادی به مهاجرت وابسته هستند و در ایران هم اینکه می‌گویند از نظر اقتصادی ضرر می‌کنیم درست نیست. سیاست فعلی ایران درباره‌ی مهاجران کاملا اشتباه است.

«۱۵ میلیارد دلار بی‌سروصدا؛ سهم افغانستان و مهاجران در اقتصاد ایران» مطلبی درباره‌ی درآمدهای رسمی و غیر رسمی از مهاجران افغانستانی است که می‌توانید متن آن را از اینجا بخوانید.

«برده‌داری هم قانون بود» | «قوانین باید تغییر کنند»

انصاف نیوز: نکته‌ای هست بخواهید اضافه کنید؟

احمدی: فارغ از غیرقانونی بودن حضور مهاجران، باید ببینیم این خشونت و برخورد با مهاجران به نفع یا به ضرر ایران است. قانون لزوما نمی‌‌تواند ملاک باشد. شاید صد سال پیش برده‌داری قانونی بوده است و حالا خرید و فروش فیلترشکن غیرقانونی است اما می‌دانیم که نیاز به ابزارهایی داریم. قوانین باید تغییر کنند.

بُعد انسانی و اقتصادی مهاجران را باید در نظر گرفت و می‌دانیم که انسان‌های سخت‌کوشی هستند. به خاطر سرعت اخراج، برخی از صاحبخانه‌ها به دلیل طمع یا پیدا کردن مستاجر جدید، هنوز نتوانستند پول مهاجران را بدهند و این هم مشکلی است که نمی‌دانم چه راه‌حلی می‌توان برایش پیدا کرد.

انصاف نیوز: بعد از این ویدیو ممکن است عده‌ای ناسزا بگویند. نظرتان چیست؟

احمدی: مشکلی ندارم.

انتهای پیام