چاقی در ایران هراس‌انگیز شد/چاقی در زنان ایرانی به شدت رو به افزایش است

تازه ترین و گسترده‌ترین مطالعه جهانی درباره شیوع و عواقب اضافه وزن و چاقی نشان می‌دهد روند افزایش این دو پدیده در ایران هراس‌انگیز شده است؛ به طوری که تعداد مرگ‌های قابل انتساب به اضافه وزن و چاقی در کشور،‌ طی سالهای ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۵ بیش از دو برابر شده است.

 چاقی و اضافه وزن در خاور میانه و ایران

به گزارش دیده‌بان علم ایران نتایج این پژوهش گسترده جهانی بر روی «شیوع و عواقب اضافه وزن و چاقی» که توسط انستیتوی سنجش و ارزشیابی سلامت (Institute of Health Metrics and Evaluation) دانشگاه واشینگتن آمریکا با مشارکت ۲ هزار محقق از سراسر جهان از جمله ۴۰ محقق از ایران بر روی کودکان و افراد بالغ  ۱۳۳ کشور انجام و در «نیوانگلند»،‌ معتبرترین مجله پزشکی جهان منتشر شده است، حاکیست  ۱۳ درصد از مرگ و میرهای سال ۲۰۱۵ در ایران، قابل انتساب به اضافه وزن و چاقی بوده است!

روند افزایش چاقی و اضافه وزن در ایران بسیار خطرناک شده است

دکتر ملک‌زاده، استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران که از نویسندگان اصلی پژوهش «شیوع و عواقب اضافه وزن و چاقی در جهان» (Global Health Effects of Overweight and Obesity)  است در گفت‌و‌گو با خبرنگار دیده‌بان علم ایران، روند افزایش چاقی و اضافه وزن در ایران را بسیار خطرناک توصیف کرد و گفت: در ایران از سال ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۵، شیوع اضافه وزن در زنان بالغ از ۳۱٫۷ درصد به ۳۲٫۳ درصد و در مردان بالغ از ۲۳٫۹ درصد به ۳۵٫۳ درصد رسیده است.

به گفته وی، در همین فاصله زمانی، شیوع چاقی در زنان از ۱۶٫۶ درصد به ۲۴٫۱ درصد و در مردان از ۵٫۸  به ۱۳٫۸ درصد افزایش پیدا کرده است. شیوع اضافه وزن در دختران زیر ۲۰ سال نیز از ۶٫۴ درصد به ۱۰٫۳ درصد و در پسران زیر ۲۰ سال از ۴٫۱ درصد به ۸٫۹ درصد رسیده است. شیوع چاقی نیز در دختران این سنین، از ۱٫۷ درصد به ۴٫۵ درصد و در پسران از ۱٫۲ درصد به ۴٫۳ درصد افزایش یافته است.

دکتر ملک‌زاده افزود: در مجموع، شیوع استاندارد شده سنی اضافه وزن و چاقی در زنان و مردان بالغ از ۳۹٫۲ درصد  در سال ۱۹۸۰ به ۵۳٫۱ درصد در سال ۲۰۱۵ رسیده است. اضافه وزن و چاقی استاندارد شده سنی در کودکان دختر و پسر در مجموع از ۶٫۷ درصد به ۱۳٫۹ درصد افزایش پیدا کرده است.

افزایش ۵ برابری شمار افراد چاق در خاورمیانه و شمال آفریقا

وی به وضعیت چاقی و اضافه وزن در خاورمیانه و شمال آفریقا اشاره کرد و گفت: بر اساس نتایج این پژوهش، تعداد افراد بالغ چاق در منطقه خاور میانه و شمال افریقا از ۱۷ میلیون نفر در سال ۱۹۸۰ به ۸۹ میلیون نفر در سال ۲۰۱۵ رسیده و بیش از ۵ برابر شده است. تعداد افراد بالغ دچار اضافه وزن نیز از ۳۵ میلیون به ۱۱۱ میلیون افزایش پیدا کرده است و بیش از ۳ برابر شده است.

افزایش دو و سه برابری تعداد افراد چاق و دارای اضافه وزن در ایران

دکتر ملک زاده خاطرنشان کرد: در سال ۱۹۸۰ در ایران تعداد افراد چاق معادل ۲ میلیون نفر بوده که به ۱۱ میلیون نفر در سال ۲۰۱۵ رسیده و بیش از ۵ برابر افزایش یافته و تعداد افراد دچار اضافه وزن در سال ۱۹۸۰ معادل ۵ میلیون نفر بوده که به ۱۸ میلیون نفر و بیش از ۳ برابر در سال ۲۰۱۵ رسیده  است.

مرگ و میر قابل انتساب به اضافه وزن و چاقی در خاور میانه و ایران

۳۷۵ هزار مرگ در خاورمیانه،قابل انتساب به اضافه وزن و چاقی

استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه به میزان مرگ و میر قابل انتساب به اضافه وزن و چاقی در خاورمیانه اشاره کرد و گفت: در سال ۲۰۱۵، تعداد ۳۷۵ هزار مرگ در خاورمیانه، در تمامی سنین هر دو جنس شامل ۱۹۳ هزار نفر از زنان و ۱۸۲ هزار نفر از مردان قابل انتساب به اضافه وزن و چاقی بوده است.

سهم ۷۰ درصدی بیماری‌های قلبی در مرگ‌های منتسب به اضافه وزن و چاقی در خاورمیانه

به گفته وی، حدود ۷۰ درصد از کل مرگ‌های قابل انتساب به اضافه وزن و چاقی در زنان و مردان مربوط به بیماری های قلبی عروقی بوده است. دیابت و سایر بیماری های غدد درونریز در رتبه دوم و سرطان ها سومین علت مرگ و میر قابل انتساب به اضافه وزن و چاقی بوده‌اند و  این در حالی است که در سال ۱۹۸۰ تعداد کل مرگ‌های قابل انتساب در دو جنس معادل ۱۹۴ هزار بوده که ۱۰۴ هزار در زنان و تنها ۹۰  هزار در مردان رخ داده است.

دکتر ملک‌زاده یادآور شد: در تمامی سال‌ها، تعداد کل مرگ‌ها در مردان بیشتر از زنان  ولی تعداد مرگ‌های قابل انتساب به اضافه وزن و چاقی در زنان بسیار بیشتر از مردان است.

افزایش بیش از دو برابری میزان مرگ و میر منتسب به اضافه وزن و چاقی در ایران

رییس پژوهشکده گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، سپس به مقایسه میزان مرگ و میر قابل انتساب به اضافه وزن و چاقی در ایران طی سال ۱۹۹۰ و ۲۰۱۵ پرداخت و گفت: در مجموع از کل تعداد مرگ و میرها که شامل ۳۷۲ هزار فقره در سال ۱۹۹۰ بوده، حدود ۲۱ هزار و ۵۰۰ مرگ یعنی تنها حدود ۶ درصد از مرگ ها قابل انتساب به اضافه وزن و چاقی بوده اند؛ در حالی که از تعداد کل ۳۸۵ هزار مرگ در ایران طی سال ۲۰۱۵، حدود ۵۰ هزار مرگ یعنی معادل  ۱۳ درصد از مرگ و میرها، قابل انتساب به اضافه وزن و چاقی بوده است.

همچنین تعداد مرگ های قابل انتساب به اضافه وزن و چاقی در سال ۱۹۹۰ در زنان حدود ۱۰ هزار و ۵۰۰ مرگ بوده که در سال ۲۰۱۵ به ۲۲ هزار مورد رسیده و بیش از دو برابر شده است. تعداد مرگ های قابل انتساب در مردان نیز از حدود ۱۱ هزار در سال ۱۹۹۰ به ۲۷ هزار در سال ۲۰۱۵ افزایش پیدا کرده و بیش از دو برابر شده است.

چاقی در زنان ایرانی به شدت رو به افزایش است

دکتر ملک‌زاده با استناد به مطالعات مختلف در ایران هشدار داد که چاقی به ویژه در زنان ایرانی به شدت رو به افزایش است.

وی یادآور شد: بر اساس نتایج مطالعه «کوهورت گلستان» که از سال ۱۳۸۲ تاکنون بر روی بیش از ۵۰ هزار فرد بالغ ایرانی بین ۴۰ تا ۷۵ سال صورت گرفته، شیوع چاقی در زنان ایرانی بیش از زنان امریکایی است.  این مطالعه نشان داد که شیوع استاندارد شده سنی اضافه وزن در زنان ایرانی حدود ۶۹ درصد بوده و از شیوع در زنان امریکایی با ۶۲درصد به وضوح بیشتر است. اما شیوع چاقی در زنان ایرانی (۳۵ درصد) و آمریکایی (۳۲ درصد) تفاوت کمتری دارد.

فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد همچنین اضافه کرد: شیوع اضافه وزن و چاقی در مردان ایرانی (به ترتیب با ۵۴درصد و ۱۶درصد)  نسبت به مردان امریکایی (به ترتیب ۶۹درصد و ۲۸درصد) بسیار کمتر است.

رییس پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد گفت: در مطالعه دیگری که در استان فارس بر روی حدود ۱۰ هزار نفر از جمعیت بالغ بین ۴۰ تا ۷۵ در سال ۱۳۹۲ انجام دادیم دریافتیم که شیوع اضافه وزن و چاقی در هر دو جنس به ترتیب ۳۷ درصد و ۱۸درصد بوده است. شیوع اضافه وزن و چاقی در زنان به ترتیب ۴۱ درصد و ۲۶درصد و در مردان به ترتیب ۳۴ درصد و ۹ درصد بوده است.

استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران یادآور شد: نتایج این مطالعه با مطالعه گلستان تفاوت دارد و تفاوت شیوع اضافه وزن و چاقی در مناطق مختلف ایران نشان می‌دهد که به آمار و اطلاعات بیشتری در سطح استان ها نیاز داریم و برای سیاستگذاری صحیح نیازمند آمار و اطلاعات بیشتر و درست‌تر هستیم.

 انجام مطالعه شیوع اضافه وزن و چاقی در ۱۸ استان کشور

وی تاکید کرد: با توجه به تفاوت واضحی که در شیوع اضافه وزن و چاقی در مناطق مختلف کشور وجود دارد، انجام مطالعات مبتنی بر جمعیت در سطح استان ها و شهرستان ها از ضروریات است که بدون آن، سیاستگذاری کارآمد در سطوح بالا در وزارتخانه و در سطح دانشگاه‌ها امکانپذیر نخواهد بود. بدین منظور، مطالعه بسیار بزرگی بر روی بیش از ۲۰۰ هزار نفر از ۱۸ استان کشور در حال راه‌اندازی است که نتایج با ارزش آن در آینده شواهد قوی برای سیاستگذاری مبتنی بر شواهد در سطح وزارتخانه فراهم خواهد کرد.

ناتوانی‌های ناشی از چاقی و اضافه‌وزن برای آینده بسیار خطرناک است

دکتر ملک زاده افزود: علاوه بر اهمیت شیوع اضافه وزن و چاقی، عوارض ناشی از آن شامل مرگ و میر و ناتوانی نیز بسیار چشمگیر و برای آینده خطرناک است. نتایج مطالعه بزرگ کوهورت گلستان نشان داده است که اضافه وزن و چاقی در سنین ۱۵ تا ۳۰ سالگی با افزایش خطر مرگ و میر به طور کلی و مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی عروقی و سرطان ها در سنین بالاتر همراه هستند. افزایش وزن در سنین میانسالی از ۱۵ تا ۴۰ سالگی با افزایش چشمگیر خطر بیماری های قلبی عروقی همراه است.

نکته بسیار مهم: عوارض برگشت ناپذیر چاقی و اضافه وزن در کودکان و نوجوانان 

نکته بسیار مهمی که وی بدان اشاره دارد آن است که «خطر مرگ کلی و اختصاصی با کاهش وزن در میان افرادی که در نوجوانی چاق بوده یا اضافه وزن داشته اند کاهش نمی‌یابد!»

دکتر ملک‌زاده در این باره به خبرنگار «دیده‌بان علم ایران»  گفت:  نتایج این مطالعات عوارض برگشت ناپذیر چاقی و اضافه وزن به ویژه در میان کودکان و نوجوانان را نشان می‌دهد. متاسفانه شیوع اضافه وزن و چاقی در کودکان و نوجوانان ایرانی به علل مختلف رو به افزایش است که مهم ترین آنها رژیم غذایی نامناسب و پایین بودن فعالیت بدنی است. بنابراین نظام سلامت در ایران مسؤولیت دارد که سیاست‌های کارآمد و مبتنی بر شواهد برای مقابله با چاقی و اضافه وزن، عوامل ایجاد کننده آن، و عوارض آن تدوین و راه‌اندازی کند. در صورتی که اقدامات ضروری در این رابطه در نظام سلامت صورت نگیرد، در سال های آتی بسیار نزدیک با همه گیری چاقی و اضافه وزن و عواقب خطرناک آن چه بر روی سلامت مردم و چه بر روی کارکرد عملی و اقتصادی نظام سلامت مواجه خواهیم بود.»

چرا روند افزایش اضافه وزن و چاقی در ایران به حد خطرناک رسیده است؟

فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد ، مصرف غذای اضافه و کم تحرکی را از علل مهم شیوع چاقی و اضافه وزن در بین ایرانی ها دانست و گفت: ۳۰ درصد غذای مصرفی ایرانی‌ها اضافه است و  بیش از ۵۰ درصد مردم دچار چاقی و اضافه وزن هستند و این درحالیست که ایرانی‌ها جزو کم‌تحرک‌ترین مردم جهان به شمار می روند و  بیش از ۹۰ درصد آنها تحرک کافی ندارند.

پایان بخش اول