بایدن و تله‌ی مخالفان برجام | حسین موسویان
سیدحسین موسویان، دیپلمات سابق و تحلیلگر مسائل بین‌الملل در مقاله ای در نشریه میدل ایست آی، با طرح این پرسش که “بایدن چگونه می‌تواند از تله مخالفان برجام عبور کند، به بررسی نقشه راه برای بایدن جهت کاهش خصومت با ایران پرداخت.
به گزارش ایسنا، موسویان در مقاله ای در میدل ایست آن لاین نوشت: محسن فخری زاده یکی از دانشمندان برجسته ایران ترور شد. سه مقام آمریکا تایید کردند که این ترور توسط اسرائیل انجام شده است. چند روز قبل از این ترور، نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل ـ محمد بن سلمان ولیعهد عربستان و پمپئو وزیر خارجه آمریکا در عربستان ملاقات محرمانه داشتند. جراید اسرائیل فاش ساختند که هدف این نشست انجام عملیات مخفی و تشدید فشارها و تحریم‌ها علیه ایران در چند هفته باقیمانده عمر ریاست جمهوری ترامپ بوده است.
قبل از برجام اسرائیل پنج عملیات ترور دانشمندان هسته‌ای ایران را انجام داد و مسعود علی محمدی، مصطفی احمدی روشن، داریوش رضایی، مجید شهریاری و رضا قشقایی را به شهادت رساند و فریدون عباسی رئیس وقت سازمان انرزی اتمی ایران هم از ترور جان سالم به در برد. بعد از ترور سردار سلیمانی، ترور فخری زاده شاخص ترین ترور بعد از برجام است. او نه تنها یک دانشمند برجسته هسته ای بود بلکه ساخت کیت ایرانی تشخیص کرونا و واکسن کرونا تحت نظر شهید فخری زاده انجام شد.
یک دیدگاه واقع بینانه
زمان وقوع این ترور اتفاقی نبوده است. بایدن رئیس جمهور منتخب آمریکا اعلام کرده که در صورتی که ایران به برجام برگردد، آمریکا نیز به برجام بازخواهد گشت تا بتواند مذاکرات بعدی با ایران را ادامه دهد. این ترور با هدف تخریب این سیاست صورت گرفت.
روحانی رئیس جمهور ایران گفته که اگر بایدن به شرایط ۲۰ ژانویه ۲۰۱۷ برگردد، حل مشکلات روابط ایران و آمریکا خیلی آسان خواهد بود. البته تصور روحانی اشتباه است چون حل مشکلات ایران و آمریکا بسیار پیچیده و سخت است. روحانی همزمان تاکید کرد که سیاست ایران بر مبنای: “تعهد در مقابل تعهد، عمل در مقابل عمل و تشنج زدایی در مقابل تشنج زدایی” است که البته این یک فرمول واقع بینانه ای است.
در عین حال حضرت آیت الله خامنه ای رهبر عالی ایران با اشاره به روی کار آمدن باید گفت: ما رفع تحریم از طریق مذاکره را تجربه کردیم که نتیجه نداد. او با این اظهارات مجددا بی اعتمادی خود به مذاکره با آمریکا را نشان داد. خروج ترامپ از برجام وجنایاتی همچون ترور سردار سلیمانی و فخری زاده نشان می‌دهد که برداشت رهبر عالی ایران واقع بینانه‌تر از رئیس‌جمهور است.
در حالی که آمریکا و ایران با مشکلات عدیده داخلی برای احیاء برجام مواجه هستند، سیاست بازگشت به برجام بایدن، لرزه به اندام نتانیاهو و بن سلمان انداخته درحدی که ملاقات بی سابقه ای با پمپئو داشته اند. طبیعی است که این مثلث از هیچ اقدامی برای شکست سیاست بایدن در بازگشت به برجام، فروگذار نخواهند کرد. ترور فخری زاده با هدف بلوکه کردن سیاست بایدن در مورد ایران بود. بایدن تاکید کرده بود که هدفش در مورد بازگشت به برجام در حقیقت بازگشت به دیپلماسی است.
صحنه سیاسی داخلی ایران
به نظر می‌رسد بایدن بازگشت به برجام را مقدمه گفت‌وگو با ایران در مورد سایر مسائل همچون توان موشکی و نقش منطقه ای ایران می‌داند. اما بایدن باید به واقعیت های صحنه سیاسی ایران توجه داشته باشد.
سیاست بیمارگونه فشار حداکثری ترامپ، خروج او از برجام و اعمال شدیدترین تحریم‌های اقتصادی تاریخ روابط، موجب شد تا مردم ایران با بدترین شرایط اقتصادی بعد از انقلاب ۱۹۷۹ مواجه شوند. نتیجه این واقعیت این شده که مردم از جناح معتدل ایران در مورد مذاکره با آمریکا ناامید شوند. جناح اصولگرایان در انتخابات پارلمانی مارس ۲۰۲۰ به پیروزی بی‌سابقه ای دست یافتند به طوری که بیش از ۲۲۱ صندلی از ۲۹۱ صندلی پارلمان را به دست آوردند. قابل پیش بینی است که اصولگرایان در انتخابات ریاست جمهوری ژوئن ۲۰۲۱ نیز پیروز شوند. من که در تهران به سر می‌برم با برخی از اصولگرایان در مورد انتخابات آمریکا گفت‌وگو داشتم. آنها معتقدند که تفاوتی بین دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان نیست حتی دموکرات‌ها پیچیده‌تر و خطرناک‌تر از جمـهوری‌خواهان هستند زیرا برخلاف ترامپ، از سازوکارهای چندجانبه برای فشار به ایران استفاده می‌کنند و لذا کار با چنین دولتی چالش برانگیزتر است. بر این مبنای فکری، اصولگرایان معتقدند که ایران باید از مذاکرات با دولت بایدن در مورد اصلاح برجام، توان موشکی و نقش منطقه ای ایران اجتناب کند.
آغاز به کار بایدن به عنوان رئیس جمهور جدید آمریکا در ۲۰ ژانویه مصادف خواهد شد با آغاز مبارزات انتخابات ریاست جمهور جدید ایران در ژوئن ۲۰۲۱ و دولت روحانی نیز در اوت ۲۰۲۱ از صحنه سیاسی ایران خارج خواهد شد. لذا دولت روحانی در ماه‌های آخر عمر خود قادر به هیچ توافق بزرگی با بایدن نخواهد بود، مگر احیاء برجام. در عین حال برای روحانی احیاء برجام به همان اندازه مهم است که برای بایدن. فراموش نکنیم که بایدن، تونی بلینکن وزیر خارجه و جیک سولیوان مشاور امنیت ملی او نیز همه حامی برجام و در خلق آن شریک بوده اند.
در نهایت بایدن باید نکات کلیدی زیر را درک کند:
رفع تحریم‌ها
اول: بایدن نباید در مدت باقیمانده دولت روحانی، برای بازگشت به برجام شرط و پیش شرط تعیین کرده و به دنبال گسترش موضوعات مورد گفت‌وگو با ایران باشد. چنین خواسته ای موجب شکست پروسه احیاء برجام خواهد شد، زیرا احساسات ضد آمریکایی مردم ایران به ویژه بعد از ترور سردار سلیمانی و فخری زاده را نمی‌توان نادیده گرفت.
دوم: برجام باید کامل و یکپارچه اجرا شود. وقتی اجرای برجام آغاز شد، اجرای کامل آن به خاطر تحریم‌های اولیه آمریکا (تحریم‌های ماقبل برجام) ممکن نشد و ایران نتوانست از منافع اقتصادی کامل برخوردار شود. بنابراین آمریکا باید تحریم‌های اولیه را تعلیق کند تا همه امضاکنندگان برجام بتوانند این توافق را درست و کامل اجرا کنند.
سوم: مسائل منطقه ای همچون تسلیحات متعارف و غیر متعارف باید به طور منطقه ای، جامع و از طریق دیپلماسی چند جانبه حل شود. عربستان موشک های چینی با برد ۵۰۰۰ کیلومتر همراه با برنامه مخفی هسته ای دارد. اسرائیل موشک‌های جریکو با ۵۰۰۰ کیلومتر برد و با قابلیت حمل کلاهک هسته ای دارد و علاوه بر آن صدها بمب هسته ای هم دارد. با این وجود، تمام جیغ و فریادی های غربی‌ها در مورد توان موشکی ایران است که حداکثر ۲۰۰۰ کیلومتر برد دارد و بمب هسته ای ندارد.
بایدن چه اقداماتی باید انجام دهد
۱-بازگشت به برجام،
۲- لغو تحریم علیه شخص مقام معظم رهبری ایران، و
۳-لغو دستور ترامپ در مورد تعیین سپاه به عنوان سازمان تروریستی
انتهای پیام
