رخنه‌ی مرگ عالِم

حجت‌الاسلام احمد حیدری در یادداشتی ارسالی به انصاف نیوز با عنوان «رخنه‌ی مرگ عالِم» نوشت:

«علم» نوری خدایی است که که خود خدا بر قلب انسانی که صلاحیت دارد، می‌تاباند تا هم خود به مقصد خلقت هدایت یابد و هم در این مسیر، دستگیر دیگران باشد(مصباح الشریعه/16). انسانی که به این نور خدایی قلبش منور شده، «عالِم است»، حق را می‌یابد، می‌پذیرد و در قبال آن خاضع و فروتن است و به خاضع ساختن دیگران در برابر حق همت دارد. چنین انسانی آن قدر ارزشمند و بالامرتبه است که شهادتش بر وحدانیت خدا بعد از شهادت خدا و پیامبر خدا قرار می‌گیرد(آل عمران/18).

قرآن، یهود مدعی پیروی از پیامبر آسمانی را در کنار مشرکان به دشمنی شدید با مسلمانان توصیف می‌کند زیرا عالمان یهود دلداده به دنیا بودند و متکبرانه با وجود شناخت حق، به جهت همان دلدادگی و خودبینی، نه حق را پذیرفتند و نه جامعه را به پذیرفتن حق، سوق دادند اما در قبال یهود، مسیحیان را به مسلمانان بسیار نزدیک و هم‌افق معرفی می‌کند چون عالمانشان فروتن، بریده از دنیا و غیر مغرور به علم خود بودند و از پذیرفتن حقی که نزد دیگران بود، هیچ ابایی نداشتند(مائده/82).

رسول خدا مؤمنان فقیه و عالمان دین شناس را «امینان پیامبران» شمرده به شرط این که «دنیاطلب» نشده باشند و نشانه دنیاطلبی‌ آنان را «پیروی از سلطان و حاکم» شمرده است(کافی، ج1، ص47). «پیروی از سلطان و حاکم» هم مطلق است یعنی خواه سلطان مؤمن، صالح و مردمی باشد یا جائر و مستبدّ. بنا بر این عالمی که سلطان را «مطاع مطلق» بشمارد و مردم را به اطاعت مطلق از حاکم و سلطان دعوت ‌کند و این را وسیله به منصب، مقام، نان و نام رسیدن قرار دهد(الكشف الوافي في شرح أصول الكافي، ص182؛ وافي، ج‏1، ص214)، دیگر امین پیامبر نیست. عالمی که از حاکم[اعم از معصوم، عادل و جائر] اطاعت محض دارد و حاکم را ملاک حق معرفی می‌کند تا دل حاکم را به دست آورده و تقرّبی حاصل کند و به منصب، نام، نان و نوایی برسد، مثل عابد ریایی است که نیتش نه جلب رضای خدا، که جلب دل‌ مردمان است تا به مظاهر دنیا و مقام و موقعیت دست یابد. اینان نه «امانت‌دار پیامبران» که «راهزن و گردنه‌گیران بندگان خدا»یند(کافی، ج1، ص46، حدیث4) و باید امت به طرد آنان همت کند.

امانت‌دار پیامبر عالمی است که که دل از دنیا کنده و رغبتی جز رضای خدا ندارد و بدون هیچگونه طمع و ترسی، از حاکم معصوم به صورت مطلق و از حاکم غیر معصوم در اوامر حق و عدل اطاعت می‌‌کند و در اوامر غیر حق و عدل، به نهی و نصیحت و انذار اقدام می‌نماید لذا امام زمان در مورد عالمان از خدا می‌خواهد: «تَفَضَّلْ عَلَى عُلَمَائِنَا بِالزُّهْدِ وَ النَّصِيحَة»(مصباح کفعمی/280) «خدایا به عالمان دل‌بریدگی از دنیا و مظاهر فریبنده آن و خیرخواهی برای حاکمان و امت، عنایت بگردان» و در شأن چنین عالمان نورانی، هدایت شده و هدایتگری به حق گفته شده: «هر گاه عالم و مؤمنی دین‌شناس بمیرد، در اسلام و جامعه اسلامی رخنه و ثلمه‌ای پیدا می‌شود که تا قیامت التیام نمی‌یابد»(کافی 1/38؛ محاسن 1/223؛ خصال 2/504).

بیش از چهل سال از عمر جمهوری اسلامی می‌گذرد و در این مدت طولانی، عالمان بسیاری از دنیا رفته‌اند. در این بین بوده‌اند عالمانی که با مرگشان همه وجدان‌های بیدار شاهد رخنه فقدانشان بر بنیان جامعه بوده و به عیان دیده‌اند که آن رخنه و ثلمه تا امروز التیام نیافته و تا ابد هم التیام نخواهد یافت؛ همچنان که بوده‌اند مدعیان «علم» که چه بسا متکبّرانه، جز خود را شایسته این عنوان نمی‌دیدند ولی مرگشان نه رخنه و ثلمه‌ای بر بنیان جامعه انداخته و نه وجدان‌های بیدار را به اندوه نشانده است! و به بیان عبرت‌آموز قرآن: «فَمَا بَكَتْ عَلَيْهِمُ السَّمَاءُ وَالْأَرْضُ وَمَا كَانُوا مُنْظَرِينَ»(دخان/29)[ نه آسمان و زمين بر آنان زارى كردند و نه مهلت دوباره يافتند].

خدایا همه عالمان ما را توفیق «فروتنی، دل‌بریدگی از دنیا و خیرخواهی برای مردم و حاکمان» عنایت بگردان تا بعد از مرگشان، دعای خیر امت بدرقه راهشان باشد.

انتهای پیام