امیدهای تازه برای گشایش فیس بوک

سخنان وزیر ارشاد تازه‌ترین نمونه از تأکید بر دیدگاهی است که دولت حسن روحانی با تکیه برآن‌ها توانست رأی اکثریت مردم ایران را جلب کند. دولت یازدهم تاکنون نشان داده برای خواست اکثریت رأی دهندگان بخصوص در حوزه فضای مجازی احترام قایل است و صحبت‌های زمان انتخابات صرفاً شعارهای انتخاباتی نبوده است. فیلترینگ اینترنت و بخصوص فیلترینگ فیس‌بوک و شبکه‌های اجتماعی مانند توییتر بحث و سابقه‌ای چندساله دارد. این بحث، فراز و نشیب فراوانی داشته و مسیرها و دیدگاه‌های مختلفی را در این سالها طی کرده است. 

بر خلاف بسیاری از موضوعات پرمناقشه پیش رو برای این دولت، امروز فیلترینگ فیس‌بوک و شبکه‌های اجتماعی موضوعی سیاسی و امنیتی نیست (بخش عمده موجود در این فضا به دامنه بحث‌های فرهنگی و اجتماعی مرتبط است). دولت قبل تمام تلاش خود را برای امنیتی کردن فضای اینترنت انجام داد اما آنچه در نتیجه به دست آمد جز نارضایتی جامعه از فیلترینگ پر اشتباه و سختگیرانه و روی آوردن گسترده به مسیرهای جایگزین و فیلترشکن‌ها نبود. فیلترینگ پر اشتباه، سایت‌های مفید متعددی را از دسترس خارج کرد و دیدگاه همگان را نسبت به فیلترینگ – حتی در موارد لازم – دچار خدشه کرد. در واقع این تلاش گسترده، پرهزینه وناموفق بود و حضور میلیون‌ها ایرانی در شبکه‌ای چون فیس‌بوک نشان دهنده عدم موفقیت چنان دیدگاهی است. 

حتی برخی از مقامات ارشد کشورمان حضوری مؤثر و مناسب در شبکه‌های اجتماعی چون اینستاگرام، توییتر، فیس‌بوک و… دارند و به خوبی ظرفیت‌های استفاده‌ از این شبکه‌ها را به همگان نشان داده‌اند. 

وزیر امور خارجه در این میان نمونه‌ای مثال زدنی در استفاده از فیس‌بوک را نه فقط به ایرانیان که به همه سیاستمداران جهان نشان داده است. هر پست محمدجواد ظریف در این شبکه مانند یک خبر مهم بلافاصله به خبر اصلی تمامی خبرگزاری‌ها تبدیل می‌شود به این ترتیب عملاً وزیر امور خارجه یک کانال ارتباطی مستقیم بین خود و جامعه ایجاد کرده است. اما این کانال ارتباطی یکسویه نیست و همگان با هر دیدگاهی می‌توانند نظرات خود را با وزیر امور خارجه در میان بگذارند. سایت «فیس‌بوک» در چنین فرآیندی نقش یک رسانه‌ پویا را برعهده دارد که بدون دخالت در محتوا، صرفاً بستری بی‌واسطه برای انتقال اطلاعات – بین وزیر خارجه و مردم – فراهم کرده است. 

امروزه بحث در حوزه شبکه‌های اجتماعی و اینترنت یک بحث محتوایی و فرهنگی است. جای پرداختن به این بحث نه نهادهای قضایی و امنیتی که نهادهای فرهنگی‌ و اجتماعی‌اند. از این رو اشاره وزیر ارشاد به حضور تنها یک نماینده از این وزارتخانه در کمیته فیلترینگ اشاره دقیقی است. 

البته با تغییر دولت حالا تعداد نمایندگان دولت در کمیته فیلترینگ به مراتب بیشتر از نمایندگان نهادهای دیگر است و این زمینه را برای بازگشایی شبکه‌های اجتماعی مثل فیس‌بوک فراهم می‌کند اما واقعیت این است که اساساً بحثی مانند فیلترینگ در جامعه امروز ایران که بحث‌های اقتصادی و فرهنگی در اولویت قرار دارند باید به نهادهای فرهنگی یا نهادهای بالادستی مثل شورای عالی فضای مجازی سپرده شود. 

در عین حال انتظار بسیاری از فعالان فضای سایبری (شامل همه دیدگاه‌ها و بخصوص دیدگاه‌های انقلابی و اسلامی که اتفاقاً در این شبکه‌ها حضوری پررنگ دارند) نگاهی بازتر به مسائل ارتباطی است. 

بر خلاف تصور معدود معتقدان به سختگیری‌های اینترنتی، مسدود کردن فضای ارتباطی اتفاقاً در جهت خواست دشمنان ایران به ایزوله شدن و محدود شدن مردم کشور بوده است. به همین جهت تحریم‌های اینترنتی علیه کاربران ایرانی نیز در سال‌های اخیر روز به روز گسترش بیشتری پیدا کرده است. قانونی کردن استفاده از فیس‌بوک و شبکه‌های اجتماعی جز آن‌که در مسیر وعده‌های دولت آقای روحانی به مردم است، مقابله با تحریم‌های اینترنتی، توسعه دیدگاه‌های فرهنگی در محیط مجازی، گسترش محتوای فارسی در فضای دیجیتال و بخصوص تغییر دیدگاه جامعه نسبت به فیلترینگ و محدودیت‌ها را در پی دارد.

انتهای پیام