بررسی تفاوت دو زلزله بم و کرمانشاه

به گزارش ایسنا، زمین می‌لرزد و سقف بالای سرمان با آن هم‌آوایی می‌کند؛ چون ما بلد نبودیم و یا یادمان نبود که سقف باید جان پناهی برایمان باشد.

ما هنوز داغدار نغمه‌هایی هستیم که در بوئین زهرا، طبس، رودبار و منجیل و بم سراییده شد؛ چون ما زلزله‌های مهم و زیادی را در تقویم‌های خود ثبت کردیم و هرگز فراموش نکردیم و نخواهیم کرد و در هر بار هم تنها یک راه را رفتیم. کم نشان دادن اتفاق، آمار بالای کشته‌شدگان و امدادرسانی و در آخر هم فراموشی.

زلزله سیلاخور در سال ۱۲۸۸ با بزرگای ۷.۴، ۸ هزار کشته و ۶۴ روستای تخریب شده
زلزله لار در سال ۱۳۳۹ با بزرگای ۶.۷ و ۴۰۰ نفر کشته و تخریب ۷۵ درصدی شهر
زلزله بوئین زهرا در سال ۱۳۴۱ با شدت ۷.۲ و ۱۰ هزار نفر کشته
زلزله دشت بیاض در سال ۱۳۴۷ با بزرگای ۷.۴ و کشته شدن بیش ۱۰۵۰۰ نفر و تخریب ۶۱ روستا
زلزله قیر در سال ۱۳۵۱ با بزرگای ۶.۹ و ۴ هزار نفر کشته
زلزله طبس در سال ۱۳۵۷ با بزرگای ۷.۷ و ۱۹۶ هزار نفر کشته و تخریب ۱۶ روستا
زلزله قائن در سال ۱۳۵۸ با بزرگای ۷.۱ و جان باختن ۱۳۰ نفر
زلزله رودبار و منجیل در سال ۱۳۶۷ با بزرگای ۷.۴ و جان باختن ۳۵۰۰۰ نفر
زلزله بم در سال ۱۳۸۲ با قدرت ۶.۵ و جان باختن بیش از ۴۰ هزار نفر

اینها تنها گوشه‌ای از خاطرات تلخی است که در تقویم‌هایمان به ثبت رسید و اینک زلزله ۷.۳ ریشتری کرمانشاه.

در صفحه تقویم روز یکشنبه، ۲۱ آبان ماه سال ۱۳۹۶ خورشیدی در حالی زلزله کرمانشاه را به ثبت می‌رساندیم که خاطرات تلخ زلزله بم همچنان برایمان زنده است. ما فراموش نکردیم که در زلزله ۶.۵ ریشتری چگونه سقف خانه‌ها جان بیش از ۴۰ هزار شهروند بمی را گرفت.

زلزله‌ای با وسعت خاورمیانه

زلزله در ساعت ۲۱ و ۴۸ دقیقه شامگاه روز یکشنبه، ۲۱ آبان ماه در ۳۰ کیلومتری شمال غرب “سرپل ذهاب” و  ۳۲ کیلومتری جنوب غرب “حلبچه” در ناحیه مرزی ایران و  عراق و در داخل خاک عراق رخ داد.

هر چند که به گفته محققان، گسل مسبب این رخداد  هنوز مشخص نیست؛ ولی به گفته دکتر مهدی زارع عضو هیات علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله و مهندسی زلزله گسله فعال خمیدگی جبهه کوهستان زاگرس و گسل‌های پهنه گسله ذهاب (یا سرپل ذهاب) در همین منطقه قرار دارند.

وی گسل “پی‌سنگی ذهاب” را از گسل‌های سامانه گسله خمیدگی جبهه کوهستان زاگرس این منطقه ذکر می‌کند و ادامه می‌دهد: سازوکار این زلزله فشاری و صفحه گسله نزدیک به قائم بوده است.

کانون زلزله سرپل ذهاب

در شهر سر پل ذهاب ۶۰ هزار نفر و در قصر شیرین حدود ۳۰ هزار نفر زندگی می‌کنند و زلزله‌های حلوان و سر پل ذهاب از جمله زلزله‌های تاریخی این منطقه است. زلزله‌های ۹۵۸ میلادی و ۱۱۵۰ میلادی سرپل‌ذهاب و در سده بیستم زلزله‌ ۱۹۶۷ میلادی با بزرگای ۵.۷ و سال ۱۹۸۳ میلادی با بزرگای ۵.۱ از جمله زلزله‌های تاریخی این منطقه است.

 این زلزله را حدود ۱۵۰ میلیون نفر در ایران و عراق و در هر دو پایتخت حس کردند، به گونه‌ای که به گفته زارع با توجه به بزرگای آن، این زلزله در کل کشور عراق، منطقه میان رودان، بخش‌هایی از سوریه، شرق ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس احساس شده است.

دکتر شهریار سلیمانی آزاد، پژوهشگر گروه لرزه زمین‌ساخت و زلزله‌شناسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با اشاره به وقوع زمین‌لرزه شامگاه یکشنبه، ۲۲ آبان در محدوده باختر کرمانشاه اظهار کرد: آنچه می‌توان از پهنه رومرکزی این زمین‌لرزه دریافت کرد، این است که این رخداد در مرز میان دو کشور در مناطق سرپل ذهاب و قصر شیرین در ایران و حلبچه در عراق به وقوع پیوسته است که با توجه به کم جمعیت نبودن این مناطق و تراکم گسترده روستاها و شهرها اثرات این زمین‌لرزه در منطقه‌ای گسترده احساس شد.

وی با بیان اینکه از دیدگاه لرزه‌ زمین‌ساختی رشته کوه زاگرس در بخش میانی کمربند کوهزایی آلپ-هیمالیا قرار گرفته است، تاکید کرد: این بخش شامل ۴ پهنه گسلی اصلی با راستای شمال باختری است که گسل جبهه کوهستان زاگرس در بخش جنوبی و گسل زاگرس بلند در شمال آن، ۲ مورد از این پهنه‌های گسلی را تشکیل می‌دهند که این دو در پهنه رومرکزی زمین‌لرزه اخیر به هم نزدیک می‌شوند و در محدوده سرپل ذهاب پهنه گسلی جبهه کوهستان زاگرس در نزدیکترین فاصله خود به گسل زاگرس بلند قرار می‌گیرد.

سلیمانی با بیان این‌که بر اساس اقلیم خشک و نیمه‌خشک موجود در ایران مردم از گذشته به دنبال شناسایی ذخایر آب برای گذران زندگی در مناطق مختلف بوده‌اند، اضافه کرد: همواره آب در اولویت انتخاب محل زندگی مردم قرار داشته و از آنجایی که آب معمولا در کوهپایه‌ها و دره‌ها یافت می‌شود، از این رو ساخت‌وسازهای روستایی و توسعه و تمرکز شهری و صنعتی در نزدیکی جبهه کوهستان است و معمولا این مناطق در ایران در پهنه‌های گسلی قرار دارند.

خواهرخوانده زلزله کرمانشاه در بم

تراژدی بم در ساعت ۵ و ۲۶ دقیقه بامداد روز ۵ دی سال ۱۳۸۲ رخ داد. در این زلزله که با بزرگای ۶.۵ رخ داد و ساکنان این شهر دو مقصد بیشتر نداشتند: یا مرکز درمانی یا قبرستان.

در اثر این حادثه ۹۰ درصد از سازه‌های شهر بم به کلی تخریب شد و ارگ تاریخی بم با ۲۵۰۰ سال قدمت و بزرگترین سازه گلی در این حادثه به کلی ویران شد.

گسل بم با راستای عمومی شمالی – جنوبی از نزدیکی شهر بم عبور می‌کند. از آنجایی که این گسل در شرق بم از کنار شهر بروات عبور می‌کند، گسیختگی‌های سطحی ایجاد شده پس از زلزله بم در پیرامون شهر بم و بین شهرهای بم و بروات مشاهده شد.

تفاوت‌های بم و کرمانشاه

زلزله ۶.۵ ریشتری بم در بم موجب کشته شدن ۴۰ هزار نفری و زلزله ۷.۲ ریشتری ۴۳۲ نفر (تا لحظه انتشار این گزارش) به طور رسمی گزارش شده  و این سوال را در ذهن ایجاد می‌کند که با وجود بزرگ بودن زلزله کرمانشاه نسبت به بم، چرا تعداد تلفات آن کمتر از زلزله بم بوده است.

این مساله را عضو هیات علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله این چنین توضیح می‌دهد: تعداد تلفات این دو زلزله نشان می‌دهد کانون زلزله در استان کرمانشاه در سرپل ذهاب نبوده است؛ چرا که اگر کانون این زلزله در این شهر بود، باید فاجعه بدی را تجربه می‌کردیم.

به گفته وی، کانون زلزله کرمانشاه در منطقه کوهستانی مرزی میان ایران و عراق بوده است، از این رو نسبت به زلزله بم در این رخداد لرزه‌ای وضعیت بهتری داشتیم.

به اعتقاد محققان این حوزه، کانون زلزله بم در نزدیکی تمرکز جمعیتی قرار داشت و از آنجایی که در بامداد رخ داد، موجب افزایش تلفات شده است. ولی از سوی دیگر به باور این محققان، میزان تخریب یک زلزله به عواملی چون عمق، اثر خاک، تراکم جمعیت، میزان آسیب ‌پذیری ساختمان‌ها در برابر زلزله و عمق زلزله‌ها بستگی دارد.

به گفته دکتر زارع، در صورتی که عمق زلزله‌ای زیاد باشد، در پهنه گسترده‌تری رخ خواهد داد، ولی شدت کانونی آن کمتر است. در صورتی که عمق زلزله‌ای کم باشد، معمولا وسعت بیشتری را تخریب می‌کند.

شارلاتانیسم در انتشار اخبار زلزله و آزمایشات هسته‌ای

شایعات بی اساسی که در زلزله بم منتشر شد، این بار نیز درباره زلزله کرمانشاه در فضای مجازی دست به دست شد. طبیعی نبودن زلزله و انجام آزمایشات و انفجارات اتمی و هسته‌ای، که این خبر شایعه و بی اساس است؛ چرا که به گفته همه محققان زلزله شناسی نوع زلزله‌های ناشی از زلزله‌های طبیعی با زلزله‌های ناشی از آزمایشات هسته‌ای و نظامی متفاوت است، ضمن آنکه هزاران دستگاه لرزه‌نگاری این زلزله طبیعی را ثبت کرده‌اند.

دکتر مهدی زارع، عضو هیات علمی پژوهشگاه زلزله در این زمینه یادآور شد: اگر انفجار بود، در دقایق اولیه از سوی تمام مراکز بین المللی زلزله‌شناسی اعلام می‌شد که این اتفاق انفجار بوده نه زلزله طبیعی، ضمن آنکه این زلزله توسط سازمان زمین‌شناسی آمریکا (یا مرکز لرزه‌نگاری آمریکا که اساسا معلوم نیست کجا هست!؟) ۴ سال قبل در ۲۰۱۳ پیش‌بینی شده بود یا جاها یا افراد دیگری این زلزله را پیش‌بینی کرده‌اند و از قبل اعلام کرده بودند.

وی در عین حال تاکید کرد: نه در ایران و نه در هیچ جای دنیا روشی مخفی و پنهانی برای پیش‌بینی زلزله یا هیچ پدیده طبیعی دیگری وجود ندارد.

انتهای پیام