حوزه‌های علمیه: از تحریم میکروفون تا هوش مصنوعی

مهراب صادق‌نیا، جامعه‌شناس دین، در کانال تلگرامی خود نوشت: «این روزها در گوشه و کنار حوزه‌های علمیه سخن از هوش مصنوعی است. جلسه‌های مختلف و همایش‌های رنگارنگ برگزار می‌شود تا بلکه حوزه بتواند از زیر و بم این هیولای عصر ارتباطات سر در بیاورد. ته همه‌ی این همایش‌ها و گفتگوها یک چیز است: ترس! حوزویان می‌خواهند بدانند “چطور می‌شود هوش مصنوعی را رام کرد.”

این گونه‌ی از نگرانی اولین بار نیست که برای مرجعیت‌های دینی و فرهنگی پدید می‌آید. با ورود به عصر روشنگری، نهادهای مذهبی به هر پدیده‌ی نوظهوری با بدبینی نگاه می‌کردند. از پیدایش علوم انسانی بگیر تا صنعت چاپ و اینترنت.

با این همه، پس از مدتی کِش و قوس، نهادهای دینی با یافته‌های جدید کنار می‌آمدند و گاه همدلی می‌کردند. نمونه‌اش مسیری‌ست که حوزه‌‌های علمیه‌ای از ترس و تحریم میکروفون تا برگزاری درس‌های آنلاین و مجازی پیمودند. حوزه‌ای که یک روز با بلندگو مشکل داشت، امروزه سایت و خبرگزاری دارد.

ماجرای هوش مصنوعی نیز چیزی شبیه همین ماجراهاست؛ مدتی ترس و انکار، و پس از آن خویشی و بهره‌برداری. ترسِ امروز از هوش مصنوعی، چندی بعد جای خودش را به یک همکاری خواهد داد. حوزویان الگوریتم‌های هوش مصنوعی را یاد خواهند گرفت و از ارتباط انسان_ماشین بهره خواهند جست.

درست همان‌طور که وقتی اینترنت وارد کشور شد، ابتدا با ترس و تردید نگاهش کردند، ولی بعد با ایجاد مرکز تحقیقات کامپیوتری به استقبالش رفتند و اینترنتِ Dial-up را با کارت‌های اعتباری به خانه‌های طلاب کشاندند. من به این ترس احترام می‌گذارم.

فکر می‌کنم این ترس سبب می‌شود تا حوزه‌های علمیه در خود و نسبت‌شان با جهان ارتباطات بازاندیشی کنند. این بازاندیشی زمینه‌ی رشد خواهد شد. همان‌گونه که بلندگو، آب لوله‌کشی، و اینترنت شد. البته یقین دارم حوزه‌های علمیه باید در اندیشه‌ی نوعی دیگر از آتوریته باشد. هوش مصنوعی، به همان میزان که خلاقیت فرهنگی و اخلاقی انسان‌ها را بالا می‌برد، اقتدار مرجعیِت‌های سنتی را به چالش می‌کشد.»

انتهای پیام