ریشه یأس زدگی جامعه در «نمی‌خواهند، نمی‌توانند و یا نمی‌گذارند؟»

حجت‌الاسلام هادی سروش، مدرس حوزه علمیه در یادداشتی تلگرامی با عنوان «ریشه یأس زدگی جامعه در «نمی‌خواهند، نمی‌توانند و یا نمی‌گذارند؟»» نوشت:

✅ “اضطرابات” سیاسی ، به اضطرابات اجتماعی منجر میشود و در نتیجه اضطراب اقتصادی را تولید میکند که دردناکترین اضطرابات در جوامع بشری است.

چرا دردناکترین؟
چون مشکلات اقتصادی که از سوی سیاستمداران وسیاستهای کلان ایجاد میشود،نه تنها باعث آسیب های ظاهری مانند بیماری ها و خودکشیها میشود، بلکه باعث “دین زدایی” شدید، وازهمه بالاتر؛
باعث “نابودی غیرت” در خانواده و جامعه میشود که اعتیاد و تن فروشی مصداق روشن آن است.

پیامبر رحمت (ص)فرمود :
《خدایا در “نان” [امور اقتصادی] برای ما گشایش وبرکت قرارده که اگر [درجامعه] بین ما و نان فاصله افتد از نماز وروزه و دیگر دستورات دینی خبری نخواهد بود! / بارك لنا في الخبز ولا تفرق بيننا وبينه فلولا الخبز ما صلينا ولا صمنا ولا أدينا فرائض ربنا.》( کافی؛ج ۶ ص۲۸۷)

جناب مولوی میگوید:
《آدمى اول اسیر نان بود
زانک قوت ونان،ستون جان بود》
(مثنوی -دفترچهارم)
یعنى انسان قبل از هر چیزی نیاز به نان را احساس مى کند‌. و این نیاز مادی در بالاترین روحیات معنوی آدمی دخالت دارد.

این حقیقت، آنچنان قطعی وغیرقابل انکار است که نه تنها روی فرد تاثیر گذار است بلکه روی جامعه هم تاثیرژرفی دارد.

✅باوراین قلم این است که هرمسئول -بواقع ویابظاهر- معنویت زده وشعار گرا ، رفته رفته به شکست نزدیک میشود.

دلیل ما این سخن زیبای استادمطهری است ؛
《شکى نیست که عوامل اقتصادى از اساسى ترین عوامل زندگى بشر است..همه افراد بشر براى همیشه نمى توانند از این شرایط سرپیچى کنند , اگر هم یک فرد سرپیچى کند , همه افراد این جور نیستند اگر هم جامعه اى موقتا سرپیچى کند , براى همیشه نمى تواند.》 (اسلام ومقتضیات زمان؛۷۲/۲)

✅اجازه دهید به موضوع مقاله بازگردیم ؛
درچالشهای جامعه ، قهرا شهروندان برای دستیابی به خروج ازحالت سختِ “هراس” به جستجوئی مدیرانی خواهند بود که بتوانند مشکل راحل کنند.
حال اگرحاکمان و مدیرانِ منتخب ، خود ،آسیب زده باشند ،حتماجامعه را با یأس شدید مواجه می کنند.

در جامعه “یاس زده” نیروهای کیفی بی تحرک میشوند و آن دسته از “مغز”هایی که توانایی هجرت دارند،فراری میشوند.والبته درسوی دیگر؛جاهلان و متملقان،جایگزین میشوند!

✅سه واژه پر معنای سیاسی – اجتماعی در روند “یأس زدگی” بسیار دخیل است و آن سه ؛ “نمیخواهند – نمیتوانند – نمیگذارند” است.

اما واژه اول ؛ “نمیخواهند” :

چگونه مدیران جامعه ؛ نخواهند که موفق باشند و زمینه آرامش و دست یابی شهروندانشان را به آنچه حق آنان است ، مهیا نسازند!؟
پاسخ روشن است که وقتی حاکمان با غرق شدنِ در مسائل غیر ضروری داخلی و یا خارجی ، و یا استفاده از مشاوران یک دست ، و یا سماجت بر رای و نظر خود داشته باشند ، تحقق مفهومِ “نمیخواهند” شکل میگیرد و براحتی افکار عمومی قضاوتش این میشود که ؛ مسئولین “نمیخواهند” که کشور و مردم آرامش و موفقیت و پیشرفت داشته باشند !!
چنین چیزی گرچه برای شمای خواننده غیرممکن است، اماباوراین “غیر ممکن” با مطالعه دقیق تاریخ سیاسی دولتها و ملتها ، “ممکن” میشود.

✅با نگاه گذرا به حاکمیت فاسد امویان (بنی امیه) میتوان باور کرد که ممکن است حاکمیتی وجود داشته باشد که نمیخواهد مردمانش بسبب رشدوترقی، کامیاب شوند.

به شهادت نهج البلاغه؛معاویه از “اطلاع رسانی شفاف نسبت به جامعه،دریغ میکرد”! تا بتوانند ازاطلاع یافتن مردم ، ازفسادوتباهی درحاکمیت محروم باشند.
و از سوی دیگر؛از ارتباط جامعه با جوامع دیگر و کشورهای دیگر که دارای فرهنگ و دانش و اخلاق متفاوت و یا برتری بودند ، ممانعت میکردتا راه رشد و اطلاع از برتری های دیگران ، بسته شود تا بتوانند هر چه بهتر استثمار و استعمارگری داشته باشند.

واژه دوم ،”نمیتوانند”:

✅نتوانستن از دو منشا ایجاد میشود از “ضعف” و نیز از “عدم آگاهی” از مسائل پیش روی ، در اینصورت نباید تواقعی داشت که جامعه مسیر صحیح پیشرفت و تعالی اقتصادی و سیاسی و فرهنگی قرار گرفته و آن مسیر را طی کند.

ببینید اگر افراد ضعیفی به صِرف هم گرایش بودن با حاکمیت ها وارد عرصه شوند و از حضور نخبگان و برجستگان بوسیله فیلترهای بظاهر قانونی ممانعت شوند ،  خروجی چنین سیاست های ما قبل تاریخ ، “نتوانستن” است .

✅در آموزه های نورانی نبوی(ص) به این آسیب فرا گیر بارها اشاره شده که نمونه ای از آن را ملاحظه کنید :

فرمود:
《هیچ کس نیست که بر ده نفر یا بیشتر، ‌ ریاست و امارت داشته باشد مگر اینکه او را روز قیامت در حالی می‌آورند که دستش به گردنش بسته است؛ پس اگر چنانچه آدم درستکاری بود و تقصیری متوجّه او نبود، او را رها میکنند و اگر چنانچه بدکار و گناهکار بود، غل و زنجیرش افزایش پیدا میکند.》(امالی طوسی،ص۲۴۶)

در روایت دیگری رسول معظم اسلام (ص) فرمود:
《هر كس مسئولِ عده‏‌ای از مسلمانان گردد در حالی كه مي‏داند در بين مسلمين ‏فردی بهتر از او وجود دارد پس خائن به خدا، رسولش و مسلمانان خواهد بود.》(الغدیر۱۵۴/۸)

✅جای تذکر دارد که نه تنها مسئولان فاقد مدیریت با چنین آسیب های اخروی مواجه اند ، بلکه کسانی که در روند نظارت و یا نصب و یا انتخاب حاکمان ویامدیران سوءِ که دارای پرونده فساد هستند ،نقش آفرین باشد، گرفتار چنین خسرانی خواهند بود.

واژه سوم “نمیگذارند” :

✅در عرصه سیاست طبیعی است که دستهای قدرت پنهان که از رقیب عقب افتاده اند ،”نگذارند” که مدیران لایق جامعه در بهبود شرائط قدمی بردارند ، وهرروز با ایجاد یک بحران، توانائی مدیریتی جامعه را قفل کنند .

✅صفت زشتِ سیاسیِ “نگذاشتن” ، اشکال متفاوتی دارد ؛ گاه بشکل پرونده سازی و مچ گیری است ، گاه بشکل تخریب برنامه های تدوینی است، گاه بشکل تخریب ذهنیت مقامات بالاترنسبت به مدیر زیر دست است و.. خلاصه هر نوع و شکل “مانع تراشی” را شامل میشود.

✅واژه “خیانت” بهترین و راساترین تعبیر برای معنا کردن “نمیگذارند” است.

در مورد مانع تراشانی که در حق جامعه خیانت میکنند، تعبیر امام صادق(ع) حاوی اهمیت خاصی است که فرمود: 《 نزدیکترین حالات به “کفر” را دارند》.(کافی۱۶۹/۵)

✅البته گرچه مانع تراشان خیانت پیشه؛ مدیران را به عدم اعتبار سیاسی و اجتماعی میکشانند و مردمان را به سختی می اندازند ، اما بدانند که نمیتوانند از خیانت شان بهره دائمی ببرند و این اسرار تکوینی خلقت و وعده الهی است که در قرآن فرمود :《همانا خداوند اجازه نمیدهدخيانت­ كنندگانِ مكرکار و خدعه گر به مقصود رسند؛ اِنَّ اللهَ لايَهدِى كَيدَ الخَائِنينَ》.(یوسف/۵۲)

✅سخن پایانی؛

در صورت بروز “یأس زدگی” جامعه ، راه برای بیرون رفت جامعه از این پدیده شوم در این است که ؛ اول مسئولان بايد موضع خود را صادقانه روشن کنند که آیا “نمیخواهند” کار کنند و زمینه ی پیشرفت و آرامش جامعه را فراهم آورند ، و یا “نمیتوانند” و یا دیگرانی هستند که در ادبیات سیاسی امروز به “دولت پنهان” شناخته میشوند ، “نمیگذارند” ؟

واگر خدای نخواسته؛ مسئولان به این وظیفه عمل نکردند ، نخبگان و رسانه ها که با اطلاع دقیق ، حامل این آگاهی هستند ، باید اطلاعات خود را که در واقع امانتی است که از آنِ مردم است، به صاحبان آن منتقل کنند.

انتهای پیام