خرید تور تابستان

پیش‏‌بینی ۵۰ اقتصاددان درباره آینده اقتصاد ایران و جهان

مونا‭ ‬مشهدی‭ ‬رجبی در روزنامه سازندگی نوشت:‭ ‬اقتصاد جهان پس از کرونا مسیر متفاوتی از گذشته پیش گرفته است. بسیاری از سازمان‏های جهانی در ماه‏های اخیر به مطالعه روند بازسازی اقتصاد دنیا بعد از پایان همه‏گیری ‏ویروس کرونا پرداختند. یکی از معتبرترین این سازمان‏ها مجمع جهانی اقتصاد است که برای یافتن پاسخی در مورد نحوه بازسازی اقتصاد دنیا بعد از پایان همه‏گیری ‏کرونا، از ۵۰ اقتصاددان برجسته دنیا سوال کرده است تا پیش‏بینی خود را در مورد وضعیت اقتصادی دنیا ارائه دهند. این افراد در مراکز مطالعاتی برجسته در سراسر دنیا فعالیت می‏کنند و اطلاعات ارائه‏شده توسط آنها در اختیار کارشناسان مجمع جهانی اقتصاد قرار گرفته است. برایند این مطالعه جامع را می‏توان در این گزارش دید. مجمع جهانی اقتصاد در پی یافتن پاسخ این سوال است که روند بازسازی اقتصاد بعد از پایان همه‏گیری کرونا و باز شدن فعالیت‏های اقتصادی و کسب‌و‌کار‏ها‏ در سطح جهان چگونه خواهد بود؟

کارستن برزسکی، رئیس مرکز مطالعات کلان اقتصادی در مرکز مطالعاتی ING در این مورد به وب‏سایت مجمع جهانی اقتصاد گفته ‏است: فعالیت‏های اقتصادی در دنیا به دلیل همه‏گیری ‏ویروس کرونا متوقف شده است و حتی در کشورهایی که روند بازکردن تدریجی فعالیت‏های اقتصادی را آغاز کردند، این روند بسیار کند است و نمی‏تواند زمینه‏ساز رشد اقتصادی شود. در این شرایط می‏توان انتظار داشت در سال جاری اقتصاد دنیا رشد را تجربه نکند ولی نحوه بازسازی اقتصاد جهان بستگی به موارد زیادی دارد، از جمله به کمک‏های مالی دولت‏ها به اقتصاد، مدت زمانی که طول می‏کشد تا دنیا بتواند این بحران سلامتی را کنترل کند و با تولید دارو یا واکسنی ایمنی مردم را در برابر ویروس افزایش دهد و در نهایت اینکه آیا کل دنیا می‏تواند هم‏زمان از بحران خارج شود و فعالیت‏ها از سر گرفته شود یا خیر؟

سناریوهای مختلفی برای بازگشت اقتصاد به مسیر رشد وجود دارد که پنج سناریو از میان آن‏ها محتمل‏تر است.

 

اول: سناریوی V شکل

این سناریو بهترین و خوش‏بینانه‏ترین سناریو است و بیان می‏کند همان‏طور که اقتصاد دنیا بعد از تعطیلی فعالیت‏های اقتصادی به‏یکباره سقوط کرد، بعد از برطرف شدن این بحران ما شاهد افزایش نرخ  رشد اقتصادی خواهیم بود و به همان سرعت اقتصاد دنیا رشد می‏کند. مجمع جهانی اقتصاد احتمال وقوع این سناریو را کم می‏داند، زیرا بر این باور است که علاوه بر اقتصاد، عادات مصرفی و سرمایه‏گذاری مردم هم در جریان این بحران تغییر کرده است و تا زمانی که مردم دنیا نتوانند به اقتصاد دنیا اعتماد و مصرف را جایگزین پس‏انداز برای روز مبادا کنند، روند بازسازی اقتصاد دنیا با شدتی که انتظار می‏رود نخواهد بود.

در فاصله ماه‏های آوریل تا ژوئن سال ۲۰۲۰ میلادی ارزش تولید ناخالص داخلی دنیا با سرعتی که پیش از این تاریخ سابقه نداشت منقبض شد. اما حمایت‏های پولی و مالی که ارزشی بالغ بر ۱۰ هزار میلیارد دلار دارد، می‏تواند نویدبخش بازسازی سریع اقتصاد دنیا بعد از شروع دوباره فعالیت‏های اقتصادی باشد.

راس واکر، اقتصاددان ارشد مرکز مطالعات بازار نات وست (Natwest) بر این باور است که دنیا در فصل دوم سال جاری افت نرخ رشد اقتصادی را تجربه خواهد کرد، ولی از فصل سوم مسیر بازسازی آغاز می‏شود و در فصل آخر ما شاهد وضعیتی عادی در اقتصاد دنیا هستیم. شاید تحقق این سناریو در کشورهایی که میلیاردها دلار به اقتصاد تزریق کردند محتمل باشد، ولی به نظر نمی‏رسد دنیا بتواند این وضعیت را تجربه کند. در درجه اول اینکه همه دنیا به صورت هم‏زمان بحران را پشت سر نمی‏گذارد و به طور هم‏زمان فعالیت‏های اقتصادی آغاز نمی‏شود و دوم اینکه در بسیاری از کشورها که تجربه بحران‏های ‏مختلف را داشته‏اند، برطرف شدن نگرانی مردم و بازگشت به عادات مصرفی و زندگی گذشته به زمان بیشتری نیاز دارد. بنابراین این سناریو را می‏توان بسیار خوش‏بینانه دانست.

 

دوم: سناریوی U شکل

این سناریو به حالتی می‏پردازد که دنیا نتواند ویروس را به خوبی کنترل کند و چندین فصل درگیری با این ویروس ادامه داشته باشد. در این شرایط تعطیلی‏ ‏فعالیت‏های اقتصادی برای دوره طولانی‏تری ادامه پیدا می‏کند، و انقباض اقتصادی جهان عمیق‏تر و طولانی‏تر از بحران سال ۲۰۰۹-۲۰۰۸ خواهد بود. مرکز مطالعاتی برکینگز بر این باور است که تحقق این سناریو محتمل‏تر است زیرا دنیا در فاصله یک فصل نخواهد توانست درمانی برای این بحران سلامتی بیابد. در این شرایط تعطیلی فعالیت‏های اقتصادی طولانی‏تر خواهد بود و رکود هم برای دوره طولانی‏تری طول می‏کشد.برزسکی معتقد است با توجه به تدریجی بودن روند بازسازی فعالیت‏های اقتصادی در دنیا و ضرورت اجرای سیاست‏های فاصله‏گذاری اجتماعی، صنعت توریسم و صنعت حمل و نقل هوایی برای دوره طولانی‏تری درگیر بحران خواهند بود و این بحران می‏تواند اقتصاد را هم با تنش روبه‏رو کند.

او هم این سناریو را محتمل‏ترین وضعیت می‏داند و می‏گوید: «در این سناریو ما حداقل تا انتهای سال جاری درگیر ویروس کرونا هستیم و ممکن است عادی‏سازی فعالیت‏های اقتصادی از سال ۲۰۲۱ شروع شود. تعطیلی اقتصاد برای یک سال آسیب زیادی به اقتصاد دنیا وارد می‏کند و مشکلی بسیار جدی است.»

سوم: سناریوی  W شکل

در این سناریو ما شاهد دو بار افت عملکرد در اقتصاد دنیا خواهیم بود. یعنی بعد از پایان یافتن بحران کنونی و آغاز به کار اقتصاد که زمینه را برای افزایش نرخ رشد اقتصادی فراهم می‏کند، افزایش نرخ بیکاری و ورشکستگی شمار زیادی از کسب و کارهای کوچک و بزرگ در دنیا تاثیر خود را روی اقتصاد بر جای بگذارد و زمینه را برای کاهش نرخ رشد اقتصادی فراهم کند. در این زمان ما دوباره شاهد انقباض یا حتی رکود خواهیم بود. احتمال وقوع این سناریو در صورت طولانی شدن روند کنترل ویروس کرونا در دنیا و بحرانی‏تر شدن اوضاع اقتصادی وجود دارد. از طرف دیگر اگر بعد از بازگشایی اقتصاد، موج تازه‏ای از همه‏گیری ‏ویروس کرونا ایجاد شود و دوباره کشورها را به سمت تعطیلی هدایت کند، احتمال ایجاد این سناریو بسیار بالاست.

بررسی‏ها‏ نشان داده است که در شماری از کشورهای آسیایی، موج دوم ویروس کرونا شروع شده است و این بحران تا زمانی که دارویی برای مقابله با آن در اختیار دنیا قرار بگیرد ادامه خواهد داشت. بنابراین تحقق این سناریو هم محتمل است. از طرف دیگر تعطیلی بسیاری از کسب و کارهای کوچک در دنیا زمینه را برای ورشکستگی آنها فراهم کرده است و حتی بیزینس‏های ‏بزرگ هم از این بحران در امان نیستند. بیزینس‏هایی از قبیل شرکت‏های فعال در بخش نفت، شرکت‏های فعال در حوزه حمل‌ونقل هوایی و شرکت‏های فعال در صنعت توریسم که همگی با روزهای سخت و بحرانی دست به گریبان هستند.

چهارم: سناریوی L شکل

این سناریو در شرایطی اتفاق می‏افتد که افت نرخ رشد اقتصادی در دنیا به دنبال همه‏گیری ‏ ویروس کرونا  تداوم داشته باشد و اقتصاد به سرعت در مسیر بازسازی و رشد قرار نگیرد. برای اینکه این سناریو محقق شود، باید همه‏گیری ‏ویروس کرونا ادامه پیدا کند یا افزایش یابد و تعطیلی‏های ‏ فعالیت‌های اقتصادی بیشتر و بیشتر شود. این مشکل هم می‏تواند سلامتی انسان‌های ساکن روی کره زمین را تهدید کند و هم می‏تواند اقتصاد را در معرض چالش‌های زیادی قرار دهد.

اما پژوهشگران مجمع جهانی اقتصاد، تحقق این سناریو را برای اقتصاد دنیا و کشورهای صنعتی غیرمحتمل می‏دانند و بر این باورند که با توجه به حجم تزریق به اقتصادهای صنعتی دنیا، حتما بعد از باز شدن فعالیت‌های اقتصادی، رشد از سر گرفته می‏شود. البته بازارهای در حال گذار و کشورهای در‌حال‌توسعه‌ای که به دلایل مختلف از جمله در اختیار نداشتن منابع مالی کافی اقدام به تزریق به اقتصاد نکرده‏اند، ممکن است این وضعیت را تجربه کنند و حتی بعد از برداشته شدن طرح تعطیلی فعالیت‏های اقتصادی هم نتوانند به سرعت در مسیر بازسازی اقتصاد قدم بردارند. البته کشورهای در حال توسعه‏ای که اقتصادشان وابسته به صادرات یک یا چند کالای خاص است، مثل کشورهای صادرکننده نفت یا صادرکنندگان سنگ‏های ‏معدنی هم احتمال تجربه این وضعیت را دارند.

در این زمینه نقش سازمان‏های مالی و اقتصادی بزرگ دنیا بسیار مهم است. سازمان‏هایی که منابع مالی را می‏توانند در اختیار کشورهای مختلف قرار دهند و کمک کنند تا اقتصاد‏های ‏کوچک آسیب‏های غیر‌قابل‌جبران را متحمل نشوند.

 

پنجم: سناریوی تیک‌شکل (مانند لوگوی نایک)

مایک برنبرگ، اقتصاددان ارشد مرکز مطالعات فلوریان هنس بر این باور است که بعد از تجربه افت شدید نرخ رشد اقتصادی دنیا در جریان همه‏گیری ‏ویروس کرونا و تعطیلی گسترده فعالیت‏های اقتصادی، پیش‏بینی می‏شود اقتصاد رشد تدریجی را در پیش بگیرد. یعنی با وجود بازشدن اقتصاد و فعالیت عادی کسب‌‌و‌کارها، ولی مردم برای بازگشت به وضعیت عادی قبل از کرونا نیاز به صرف زمان بیشتری داشته باشند. در این وضعیت، روند بازسازی اقتصادی کند و تدریجی خواهد بود و ما شاهد ایجاد نموداری به عنوان نمودار رشد اقتصادی دنیا طی سال‏های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ خواهیم بود که شکلی شبیه نشانه «تیک» یعنی چیزی شبیه لوگوی شرکت نایک دارد. این وضعیت را می‏توان در تمامی بحران‏های ‏ایجاد شده در جریان همه‏گیری‏‏‏ها‏ یا جنگ‏ها‏ و قحطی‏ها‏ مشاهده کرد زیرا مردم برای حفظ سلامتی خود و خانواده خود در روزهای سخت بحران، عادات تازه‏ای در خودشان ایجاد کرده‏اند و تا زمانی که ذهن آنها بپذیرد روزهای سخت و غیر‌قابل‌اعتماد پایان یافته است، زمان بیشتری مورد نیاز است.

گیلس موک، اقتصاددان ارشد مرکز مدیریت مالی و سرمایه‏گذاری آکسا در این مورد می‏گوید: ایجاد این بحران سلامتی در دنیا باعث تغییر عادت مصرفی مردم جهان خواهد شد. انتظار می‏رود انگیزه پس‏انداز در مردم بیشتر شود و تمایل برای مصرف کاهش یابد. پیش‏بینی‏ها‏ از احتمال کاهش هزینه‏های ‏غیرضروری و کاهش میزان سفرهای خارجی حکایت دارد و در این وضعیت اقتصاد هم نمی‏تواند با بالاترین پتانسیل خود رشد کند و به وضعیت قبل بازگردد. در این سناریو نمی‏توان انتظار افزایش سطح سرمایه‏گذاری بعد از پایان همه‏گیری ‏کرونا را داشت، زیرا تقاضا کمتر از قبل است. در نتیجه محتمل‏ترین سناریو، رشد تدریجی سرمایه‏گذاری و مصرف و در نهایت رشد تدریجی اقتصاد است که باعث ایجاد شکلی شبیه تیک یا لوگوی نایک در نمودار رشد اقتصادی دنیا می‏شود. این روند هم تا انتهای سال ۲۰۲۱  و حتی اواسط سال ۲۰۲۲ ادامه پیدا خواهد کرد، یعنی در آن زمان است که ما می‏توانیم رشد عادی اقتصاد را تجربه کنیم و وضعیتی مانند سال‏های پیش از وقوع کرونا داشته باشیم.

انتهای پیام

بانک صادرات

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا