من و مرتضی و گوسفند و قیمت تخم‌مرغ!
محمد فاضلی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی در یادداشتی تلگرامی با عنوان «من و مرتضی و گوسفند و قیمت تخم‌مرغ!» نوشت:
تخم مرغ یا قیمت‌اش دوباره تو گلوی اقتصاد ایران گیر کرده‌اند. بحث نظارت، مداخله دولت و حتماً بگیر و ببند دوباره شروع می‌شود. البته تخم مرغ نماد و نشانه است، کره، خودرو، لوازم خانگی و… هم از این مباحث دارند. من اقتصاددان نیستم که تحلیل اقتصادی کنم اما چیزی یادم افتاد که شاید به تشریح مسأله و سیاست‌گذاری کمک کند.
من در هفت سال گذشته از دوستی به نام آقا مرتضی که در حاشیه تهران گوسفند پرورش می‌دهد و خودش هم قصابی می‌کند، به مناسبتی هر سال یک گوسفند می‌خرم. قیمت گوسفند زنده هر سال نسبت به سال قبل بالاتر می‌رفت. گوسفند زنده را پارسال از مرتضی کیلویی 48 هزار تومان خریدم و انتظار داشتم با تورمی که در یک سال گذشته پیش آمده، گوسفند به کیلویی حداقل شصت هزار تومان رسیده باشد.
یکی دو روز مانده به موعد هر سال به مرتضی تلفن کردم و با تعجب تمام شنیدم که گوسفند را کیلویی 47 هزار تومان می‌فروشد. پرسیدم یعنی تورم هیچ اثری روی قیمت گوسفند زنده نگذاشته است؟ گفت: امسال کرونا باعث شده مصرف گوشت در رستوران‌ها، مراسم عزا و عروسی و حتی قربانی کردن برای مراسم مذهبی کاهش یابد. صادرات گوسفند هم ممنوع شده یا به دلیل کرونا رونق ندارد، در نتیجه قیمت نسبت به پارسال هیچ تغییری نکرده است.
روزی که گوشت گوسفند را از مرتضی تحویل گرفتم، پدرم پرسید کیلویی چند خریدی؟ گفتم 47 هزار تومان، گفت این‌جا (شهرستان فراهان اراک) هم همین قیمت و حدود 43 هزار تومان است. آن‌جا هم همین سازوکار کرونا، کاهش صادرات و… بود و قیمت هیچ تغییری نسبت به پارسال نداشت و کاهش هم یافته بود.
سؤال
آیا از پارسال تا امسال دولت نظارت خاصی بر قیمت گوسفند انجام داده که سبب شده بود قیمت افزایش نیابد؟ آیا دولت مداخله‌ای در بازار کرده بود؟ دولت حتی تخصیص ارز 4200 تومانی به گوشت وارداتی را هم متوقف کرده بود. چرا قیمت گوسفند زنده از پارسال تا آن روز که من خریدم برخلاف همه هفت سال گذشته‌اش تغییری نکرده بود؟ فکر می‌کنم پاسخ عرضه و تقاضاست؛ نه نظارت یا مداخله دولت در بازار.
عرضه گوشت احتمالاً به دلیل ماهیت کالایی نظیر گوسفند زنده ثابت مانده یا حتی به دلیل زاد و ولد گوسفندان بیشتر شده؛ و تقاضای گوشت به دلیل کرونا و کاهش صادرات کاهش یافته است. گوسفند کالای سرمایه‌ای مثل خودرو یا طلا هم نیست که بتوان از آن برای ذخیره کردن و حفظ ارزش پول استفاده کرد، پس تقاضای آن دچار شوک‌های قیمت خودرو و طلا نمی‌شود.
قیمت گوسفند هم احتمالاً در درازمدت چنین نمی‌ماند و تورم قیمت علوفه و سایر نهاده‌های لازم برای تولید گوسفند زنده و ثابت ماندن قیمت گوسفند، سبب غیراقتصادی شدن تولید گوسفند و خروج سرمایه‌ها از این بخش می‌شود و با کاهش عرضه، قیمت هم افزایش می‌یابد.
فکر می‌کنم قیمت کره، خودرو، لوازم خانگی، مسکن و… هم کم‌وبیش با همین سازوکار قابل توضیح است.
این‌که از دولت و دولتیان خواسته شود مداخله کنند (جلسه تشکیل دهند و تصمیم بگیرند) بعید است دردی دوا کند. بهتر است بپرسیم «چه شد/شده/می‌شود که تولید و تجارت تخم‌مرغ، کره، مسکن، و… کاهش یافته، برخی از آن‌ها نقش سرمایه‌ای یافته‌اند و حافظ ارزش پول شده‌اند، و جامعه به این روز افتاده است؟»
و الّا به عقل من و مرتضی و گوسفند مقتول و مرغِ و تخم‌مرغِ همین قدر می‌رسید که سؤال اصلی درباره تقویت نظارت، تصمیم عاجل دولت و… نیست، سازوکارهای منجر به تولید و تجارت را باید پایید، سازوکار مؤثر بر بی‌ثباتی تولید، محدود شدن تجارت خارجی، تحریم، سقوط ارزش پول، انتظارات تورمی مصرف‌کننده و…
انتهای پیام
