برجام مرده است؛ پلن بی کجاست؟

یادداشت جاش روگین، ستون‌نویس سیاست‌خارجی و امنیت‌ملی واشنگتن‌پست را به نقل از کانال مطالعات ایران می‌خوانید:

ترافیک دیپلماتیک در واشنگتن در هفته اخیر نشان داد که توافق هسته ای ایران به رغم تلاش های دولت بایدن برای احیای آن، به احتمال زیاد برای همیشه مرده است. اما اگر تیم بایدن برنامه مدون پیگیر برای جلوگیری از هسته ای شدن ایران داشته باشد، این یک راز محرمانه است و زمان به نفع آمریکا نیست.

آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا روز چهارشنبه در واشنگتن با یائر لاپیید و شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان، وزرای خارجه اسرائیل و امارات متحده عربی دیدار کرد. پس از آن لاپید هشدار قبلی را تکرار کرد که “ایران در حال تبدیل شدن به یک کشور در آستانه هسته‌ای است”. لاپید مدعی شد که ایران مذاکرات احیای برجام را  متوقف می کند و در همین حال برنامه های هسته ای و موشکی خود را پیش می برد و افزود که اسرائیل ممکن است با استفاده از زور برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای [ادعایی] پاسخ دهد. گفته می شود لاپید با توجه به این که تلاش های فعلی ایالات متحده برای از سرگیری مذاکرات با تهران به هیچ نتیجه ای نمی رسد، مقامات ارشد دولت بایدن را در جریان ایده اسرائیل برای “یک طرح آلترناتیو” قرار می دهد. جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی پس از دیدار خود با لاپید با صدور بیانیه ای بر تعهد دولت بایدن در جلوگیری از [ادعای] دستیابی ایران به سلاح هسته ای تاکید کرد. اما وی از بیان اینکه دولت بایدن فراتر از رویکرد کنونی چه استراتژی دارد، خودداری کرد.

رابرت مالی نماینده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا در امور ایران یک روز بعد گفت: تیم بایدن در حال کار بر روی طرح ب است. مالی در گفتگو با بنیاد کارنگی برای صلح بین المللی، اذعان کرد که دولت جدید ایران هیچ علاقه ای به بازگشت به مذاکرات وین نشان نداده است. مالی مدعی شد: «آنها هر روز که به میز مذاکره برنمی گردند … به ما می گویند که این تیمی است که در واقع آمادگی بازگشت به [توافق هسته ای] را ندارد. ما باید خود را برای جهانی آماده کنیم که ایران هیچ محدودیتی در برنامه هسته ای خود ندارد و باید گزینه هایی را برای برخورد با آن در نظر بگیریم ، حتی اگر امیدوار باشیم که می‌توانیم به توافق بازگردیم». مالي نيز مانند ساليوان و بلينكن، هيچ جزئیات مشخصي در مورد گزينه هاي مورد بررسي ارائه نداد و قبول نكرد كه مذاكرات در وين مرده است. او گفت در حالی که تیم بایدن در حال حاضر، برنامه‌ریزی برای شکست احتمالی روند دیپلماتیک فعلی را افزایش می دهد، اما در را برای تعامل دیپلماتیک باز نگه می دارد.مالی گفت: «ما آماده خواهیم بود تا با یک واقعیت متفاوت سازگار شویم که در آن، چنانچه ایران آمادگی بازگشت به محدودیت های سال 2016 را نداشته باشد، ما باید همه گزینه ها برای مقابله با برنامه هسته ای این کشور را در نظر بگیریم». وی هفته آینده برای مشورت با شرکای خاورمیانه‌ای آمریکا به این منطقه سفر می کند.

بازی دولت بایدن در ایران همیشه یک دوربرد بود. از زمان خروج دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا از توافق در سال 2018، ایران سطح غنی سازی خود را افزایش داده، سانتریفیوژهای پیشرفته تری ساخته، روی فلز اورانیومی کار کرده و محدودیت‌هایی را برای دسترسی بازرسان بین المللی در نظر گرفته است. همه این اقدامات نقض تعهدات مندرج در توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ است. بنابراین وادار کردن تهران به عقب نشینی از موقعیت هسته‌ای در ازای لغو تحریم ها، ممکن است هرگز یک هدف واقع بینانه نبوده باشد.حتي دولت قبلی ايران تنها با واسطه با آمريكا صحبت می‌كرد و هرگز به صورت علنی با دولت بايدن تعامل نكرد. گزارش هایی وجود دارد که نشان می دهد تیم بایدن در حال تلاش برای متقاعد کردن چین برای کاهش واردات نفت ایران به منظور تحت فشار قرار دادن ایران برای مذاکره است ، اما پکن هیچ نشانه ای از تمایل به این اقدام بروز نمی دهد.

به نظر می رسد بدون گزینه دیپلماتیک روشن یا چشم انداز واقعی برای بازگشت به استراتژی مبتنی بر فشار ، دولت بایدن هیچ گزینه واقع بینانه‌ای را آماده‌ ندارد. در همین حال ، برنامه های هسته ای و موشکی ایران به سرعت پیش می رود. آرون دیوید میلر، عضو ارشد بنیاد کارنگی که با مالی مصاحبه کننده با مالی، به من گفت: «بایدن بین تعهد خود مبنی بر عدم دستیابی ایران به سلاح هسته ای و این واقعیت که ایران در حال حاضر یک کشور آستانه هسته ای است، گرفتار شده است».

به نظر می رسد تیم بایدن با تاخیر متوجه [این مدعا] شده است که ایران هیچ عجله ای برای بازگشت به توافق ندارد. از نظر سیاسی، این امر موجب صرفه‌جویی در هزینه کاخ سفید برای فروش خروجی نهایی معادله ایران به کنگره شکاک می شود. اما از نظر امنیتی، چشم‌اندازی تیره و تار ارائه می دهد. این که به جهان بگویید که روی “گزینه ها” کار می کنید و با متحدان خود ملاقات داشته باشید کافی نیست. تیم بایدن باید سریع تصمیم بگیرد و سپس اعلام کند که در واقع برای جلوگیری از پیشروی برنامه هسته ای ایران قصد دارد چه کاری انجام دهد. ایالات متحده باید قبل از اینکه ایران به نقطه ای برسد که اسرائیل مداخله و ایالات متحده را وارد درگیری کند، وارد عمل شود. این استراتژی جدید مطمئناً مؤلفه‌های دیپلماتیک خواهد داشت، نیاز به اقناع اروپایی‌ها و تعدیلات امنیتی دارد و شامل اقداماتی برای افزایش بازدارندگی منطقه‌ای نیز می شود. همه این موارد زمان‌بر است و دیگر نمی توان منتظر ماند.می توان امیدوار بود که تهران ناگهان دست کشیدن از پیشروی هسته ای و نفوذ منطقه‌ای‌اش را به نفع خود تلقی کند و به روند مذاکرات وین بازگردد اما امید یک استراتژی نیست.

انتهای پیام