راه‌های رسیدن به یک دولت پاسخگو از نظر سروش محلاتی
استاد حوزه و دانشگاه گفت: برای دستیابی به یک حکومت پاسخگو باید به اصول اسلامی و سیره پیشوایان توجه کرد و این پاسخگویی باید در سه حوزه کلیدی به طور کامل محقق شود.
به گزارش خبرگزاری ایرنا، «حجت الاسلام محمد سروش محلاتی روز پنجشنبه در مراسم یادمان استاد فقید داود فیرحی در سالن همایش روزبه زنجان، افزود: باید دید بر اساس منابع اسلامی پاسخگویی به چه معناست و حکومت پاسخگو چه ویژگی‌هایی دارد؟
آیا مبانی اسلامی و الگوهایی مانند حکومت امیرالمؤمنین علی (ع) ظرفیت استنباط دولت پاسخگو را دارند و اینکه چگونه دولتی که به نظر پاسخگو می‌آید، غیر پاسخگو می‌شود؟
حجت الاسلام محلاتی با بیان اینکه پاسخگو بودن یک امر نسبی است و برای رسیدن به پاسخگویی کامل باید به سه حوزه توجه کرد، گفت: یک نوع پاسخگویی حقوقی است که امکان شکایت از دولتمردان در دادگاه و رسیدگی عادلانه به شکایات را فراهم می کند.
او اضافه کرد: پاسخگویی سیاسی هم که توانایی شهروندان در سوال کردن از دولتمردان در فضای عمومی را موجب می شود و دیگری پاسخگویی مالی است که شفافیت در درآمدها و هزینه‌های حکومت را در بر می گیرد.
این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به منابع اسلامی و سیره علی (ع)، گفت: در حکومت امیرالمؤمنین، پاسخگویی در این سه حوزه به بهترین شکل وجود داشته است.
او با ارائه مثال‌هایی از رفتار علی (ع) در برابر شکایات و انتقادات ارائه شده، تاکید کرد: حضرت علی (ع) خود را موظف به پاسخگویی می‌دانست و در برابر انتقادات پاسخگو بوده است.
این استاد حوزه و دانشگاه به بررسی تاریخچه و وضعیت پاسخگویی در حکومت‌های اسلامی و به خصوص به مقایسه دوران صدر اسلام با وضعیت کنونی پرداخت و گفت: در صدر اسلام، حاکمان از جمله امیرالمؤمنین و خلیفه دوم به شدت پاسخگو بودند و مردم حق داشتند که در برابر آنها صحبت و اعتراض کنند.
استاد حوزه و دانشگاه گفت: این وضعیت به تدریج تغییر یافت و دولتها به سمت پاسخگو نبودن و استبداد حرکت کردند.
او با اشاره به مثال‌هایی از تاریخ، گفت: از جمله آن می توان به اعتراض ابوذر به معاویه و تغییرات در مالکیت بیت‌المال اشاره کرد که نشان‌دهنده شیوه‌های نادرست حاکمان در استفاده از اموال عمومی است.
این استاد دانشگاه همچنین به مشکلاتی که در حال حاضر در نظام قضایی و پاسخگویی وجود دارد، اشاره کرد و گفت: به عنوان مثال، قوه قضاییه بخشنامه‌ای صادر کرده که اجازه شکایت از تصمیمات شورای انقلاب فرهنگی را نمی‌دهد که این موضوع به نقض حق دادخواهی مردم منجر می‌شود.
او به محدودیت‌های موجود در قوانین و آیین‌نامه‌های داخلی مجلس و قوه قضاییه اشاره کرد و گفت: این موضوع، مانع از پاسخگویی کامل نهادها و مقامات می‌شود.
استاد حوزه و دانشگاه، با تاکید بر اینکه باید تلاش شود تا پاسخگویی در تمام نهادها و مقامات گسترش یابد و مردم حق دارند که از حکومت‌های خود پاسخ بخواهند، گفت:مردم صاحبان اصلی انقلاب و نظام هستند و باید به آنها احترام گذاشته شود تا راه‌های پاسخگویی بهبود یابد.
محلاتی با بیان اینکه یکی از ویژگی های دولت ها در عصر جدید این است که پاسخگو باشد، افزود: بر اساس این معیار می توان گفت که دولت ها دوگونه اند که البته دولت به معنای حکومت است.
او با بیان اینکه حکومت هم به حکومت‌های پاسخگو و حکومت‌های غیر پاسخگو تقسیم بندی می شود، اضافه کرد: ادعای دنیای جدید این است که ما دولت را به سوی پاسخگو بودن سوق می‌دهیم و ساز و کارهایی برای آنها تعریف می‌کنیم تا دولتها نتوانند از پاسخگویی فرار کنند.
این استاد حوزه و دانشگاه گفت: ادعای آنان این است که روح مردم سالاری در پاسخگو بودن است نه در صندوق رای، بنابراین همه آنها صورت و ساز و کار است برای اینکه یک دولت پاسخگو باشد.
محلاتی با گرامیداشت مرحوم فیرحی به آثار ایشان در زمینه فقه سیاسی اشاره کرد و گفت: آثار گذشته او متفاوت است و به تحلیل موضوعاتی از دنیای جدید بر اساس اندیشه اسلامی می‌پردازد.
او خاطر نشان کرد: در آغاز مرحله چهارم زندگی ایشان، که زمان شکوفایی فکری و تولید اندیشه جدید بود، تقدیر الهی ایشان را از ما گرفت.»
انتهای پیام
