هر سال، حوالی آخرین روز پاییز به شکل عمومی دوستان و مخاطبان انصاف نیوز را به مناسبت یلدا و سالگرد تاسیس انصاف به دفترمان دعوت می‌کنیم. متن پیش رو گزارشی از سیزدهمین سالگرد انصاف نیوز است. گفت‌وگوها از سیگار ایرانی و دولت پزشکیان شروع شد و به افغانستان، جنبش دانشجویی، فساد، فرهنگ و فال حافظ رسید.

اولین مهمان‌های سیزدهمین سالگرد انصاف نیوز محمد عزلتی مقدم و سیدمحمدجواد میردهقان بودند.

سیدمحمدجواد میردهقان، فعال دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی، که اصالتا اهل یزد و مشغول به تحصیل در مقطع ارشد است یک دستش چتری بسته بود و دست دیگرش باقلوا! هوای تهران ابری و نیمه ابری بود.

سردار محمد عزلتی مقدم که زمانی معاون سیاسی سپاه پاسداران انقلاب و بعدتر رئیس یکی از ستادهای انتخاباتی میرحسین موسوی بود حالا یکی از اعضای هیئت مدیره‌ی شرکت دخانیات ایران است.

سیگار «ایرانی» هم از رقابت جا ماند

دانشجوی جوان کم حرف بود پس بحث از آقای عزلتی مقدم و با «سیگار ایرانی» شروع شد.

عزلتی مقدم رقابت میان تولیدکننده‌ی سیگار در ایران و سیگار خارجی را غیرمنصفانه می‌دانست. او اساسا رقابتی که دولت در این زمینه ایجاد کرده را بی‌معنی دانست چرا که اتفاقا دولت با رویکرد بهداشت و سلامت باید مانع رقابت در بازار دخانیات شود نه رونق آن. بازار رقابتی یعنی تلاش برای توسعه سهم بازار و جذب مشتریان جدید. تا سال ۱۳۹۱ صنعت دخانیات ایران دولتی و انحصاری بود و بعد آن فضا رقابتی شد.

به گفته‌ی او حدود ۷۰ درصد بازار سیگار در ایران در دست شرکت‌های خارجی است که در ایران تولید می‌کنند، حداقل ۲۰ درصد نیز در اختیار قاچاق و سهم بازار شرکت دخانیات ایران با یکصد سال سابقه و ۵ هزار نفر پرسنل و هزاران کشاورز طرف قرارداد کمتر از ۱۰ درصد است!

برندهای ایرانی تیر، بهمن و… از ۱۴۰۰۰ تا ۲۵۰۰۰ تومان و برندهای خارجی که تولید همان شرکت‌های خارجی است در محدوده‌ی ۶۰۰۰۰ تومان است.

عزلتی مقدم می‌گفت ایران بالاترین مالیات سیگار را دارد و به عبارتی شرکت دخانیات ایران را زیان‌ده می‌دانست. او به دو دلیل زیان‌ده بودن شرکت دخانیات در شرایط فعلی نسبت به شرکت خارجی نیز اشاره کرد.

یک اینکه کارکنان شرکت خارجی بسیار کمتر است و در نتیجه بازدهی بالاتری دارند و دو اینکه آن شرکت خارجی زیر یک سقف جمع شده است درحالیکه شرکت دخانیات ایران برای یک شرایط غیررقابتی ساختار یافته و سازماندهی شده و جغرافیای گسترده‌ای از کشور را در بر می‌گیرد.

شرکت دخانیات ایران تنها شرکت داخلی است که از توتون ایرانی در تولید سیگار استفاده می‌کند و در هفت استان کارخانه و در بسیاری از شهر های ایران اداره دارد.

او گزارش مفصلی درباره‌ی شرکت دخانیات ایران و معضلاتش نوشته که هنوز بصورت عمومی منتشر نشده است.

پزشکیان در رسانه غریب است

محمدعلی ابطحی، فعال سیاسی هم از راه رسید البته درحالیکه ملبس نبود. باب شوخی و مزاح از همین لباس شروع شد و حرف‌های جدی او از جلسه‌ی رئیس جمهور با جمعی از فعالین رسانه‌ای: جلسه‌ی خوبی بود. رئیس‌جمهور هم حرف‌های خوب و صریحی زد اما چندان بازتاب نداشت. بنظرم آقای پزشکیان در رسانه غریب است.

در جلسه‌ی منظور آقای ابطحی تنها رسانه‌ی خود دفتر رئیس جمهور حضور داشته‌اند. پیشنهاد او این بود که بهتر است در چنین جلساتی طیف متنوعی از رسانه‌ها حضور داشته باشند تا محتوا به شکل متنوع و گسترده‌ای منتشر شود.

وزرای پزشکیان نمی‌خواهند در مشکلات خیس شوند | خیالشان هم از تغییر راحت است

ابطحی به اعضای هیئت دولت نیز نقد داشت و با مبالغه و شوخی طعنه‌آمیز می‌گفت: من عضوی از دولت را نمی‌شناسم که همراه پزشکیان باشد. خیالشان هم راحت است که آقای پزشکیان تغییری نخواهد داد. انگار هیچکدام نمی‌خواهند در مشکلات خیس شوند. بنظرم آقای پزشکیان تنهاست.

اصلاح‌طلبان دستشان در عسل است و دهانشان به شکایت باز

علی‌اصغر شفیعیان حالا مدیرمسئول انصاف نیوز است و در توئیتر به دفاع بی‌دلیل و بادلیل از پزشکیان شهرت دارد! نقد شفیعیان در جریان بحث دولت خطاب به اصلاح‌طلبان بود. به باور او اصلاح‌طلبان بخش اعظم این دولت و زیرمجموعه‌هایش را تشکیل می‌دهند و در این موقعیت دیگر نمی‌توانند مثل گذشته همچنان اپوزیسیون دولت بمانند. او می‌گفت اصلاح‌طلبان باید در درجه اول اعضای خود که در دولت حضور دارند را نقد و بازخواست کنند و بعد به پزشکیان بپردازند.

ابطحی در پاسخ به او گفت: اصلاح‌طلبان حق اعتراض در لانگ شات را ندارند اما در کلوزآپ چرا و نقدهای خوبی هم مطرح می‌کنند.

کتاب جدید ابطحی: ارشاد تأیید کرد، جای دیگر جلوی چاپ را گرفت

این بین نیکنام حسین‌پور، روابط عمومی وزارت ارشاد نیز به جمع اضافه شد. مردی گشاده‌رو که برای تبریک سالگرد تاسیس انصاف نیوز با یک ظرف قلمکاری به دفتر ما آمده بود.

محمدعلی ابطحی با دیدن حسین‌پور یاد کتابش که هنوز اجازه‌ی چاپ نگرفته افتاد: از خانه تا دفتر رئیس جمهور. مانع البته وزارت ارشاد نبوده. فلان جا و بهمان جا جلوی چاپ این کتاب را گرفته‌اند. مجوز را ارشاد داده ولی چاپ نمی‌شود! جالب است که کتاب در واقع خاطرات ابطحی پیش از رئیس جمهور شدن سیدمحمد خاتمی است. او البته پیگیری‌هایی انجام داده و امیدوار بود که به زودی اجازه‌ی چاپ بگیرد.

چرا اصلاح‌طلبان واکنشی به رفتارهای سلطنت‌طلبان ندارند؟!

میردهقان فعال دانشجویی از ابطحی پرسید: چرا جریان میانه‌رو و اصلاح‌طلب در مورد دستگیری‌های اخیر و رفتار جریان سلطنت‌طلب موضعی نمی‌گیرد؟ این فعال سیاسی پاسخ داد: من که موضع گرفته‌ام. جریان سلطنت‌طلبی هم شکافی‌ست که قابل ورود نیست.

حرف رضا امیرخانی و وضعیت جسمانی او هم شد. یکی از حاضرین با افسوس می‌گفت: معمولا با این سطح از هوشیاری احتمال بازگشت کم است. همه هم‌نظر بودند که چقدر حیف که چنین آدمی از دست برود!

ابطحی نمازش را هم در دفتر انصاف خواند و بعد از ما خداحافظی کرد.

همه باید خود را با تغییرات پس از ۱۴۰۱ وفق دهند

گفتگو این بار از فضای فرهنگی در کشور شروع شد. برآیند حرف‌ها این بود که بعد از سال ۱۴۰۱ همه چیز تغییر کرده و همه از جمله دولت باید خود را با آن وفق دهند. به شکاف غیرقابل انکار میان هنرمندان و دولت به معنای عام نیز اشاره شد.

وزارت ارشاد پیگیر مشکلاتی‌ست که برای هنرمندان پیش می‌آید

از مجموعه‌ی حرف‌های روابط عمومی وزارت ارشاد برمی‌آمد که بسیاری از گفتگوها و تعاملات وزارت ارشاد با هنرمندان خاص اصلا خبری نمی‌شود. همچنین وزارت ارشاد بسیاری از مشکلات هنرمندان و بخصوص بازداشت‌های آنان را از طرق مختلف پیگیری می‌کند اما خبری نمی‌شود.

انجمن علامه و بهشتی هنوز نتوانسته‌اند مجوز بگیرند | مشکل جای دیگری‌ست

نیکنام حسین پور نیز جمع ما را ترک کرد. بحث به سمت «جنبش دانشجویی» رفت. شفیعیان می‌گفت این روزها تشکل‌های دانشجویی دیگر مانند قبل موثر نیستند. میردهقان خیلی مقاومتی برابر نظر او نداشت و شاید هم نظر بود.

وضعیت انجمن اسلامی دانشگاه شهید بهشتی و علامه طباطبایی نیز یادآوری شد. این دو تشکل در دولت پزشکیان هنوز نتوانسته‌اند مجددا اجازه‌ی فعالیت بگیرند. یکی از حاضرین می‌گفت احتمالا مشکل جای دیگری جز وزارت علوم است. دانشگاه شهید بهشتی هرچند انجمن اسلامی‌اش را از دست داده اما شورای صنفی فعالی داشته و دارد.

جمهوری اسلامی چندان ایده‌ای برای «ایران» ندارد

بعد از این مازیار بالایی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب، احسان هوشمند، پژوهشگر اقوام ایرانی، دوست جامعه‌شناس او و فاطمه اشرفی و همراهش به دفتر انصاف نیوز آمدند.

هوشمند با نقد و اشاره به لغو شدن برنامه‌ی شب‌های بخارا برای جواد طباطبایی شروع کرد: بنظر می‌آید جمهوری اسلامی چندان ایده‌ای در مورد ایران ندارد. فرقی هم ندارد دولت پزشکیان باشد یا دولت غیر.

یکی از دلخوری‌های هوشمند عدم دسترسی آسان پژوهشگران به اطلاعات و آمارهای مهم کشور است. چنان که خودش می‌گفت چند وقت اخیر دنبال آماری از مهاجرت بوده اما علیرغم تلاش بسیار زیاد ناکام مانده است. در مقابل شرایط آرش رئیسی‌نژاد، پژوهشگر، در خارج از ایران را مثال می‌زد که با یک درخواست ایمیلی ۲۰۰۰۰ مورد سند در اختیار این پژوهشگر قرار داده‌اند تا درباره‌ی «حمایت شاه از بارزانی‌ها» بنویسد.

اطلاعات را ندادند، گفتند محرمانه است | اطلاعات محرمانه‌شان را در یک سایت آلمانی پیدا کردیم!

دوست جامعه‌شناس همراه هوشمند نیز از تجربه‌اش در این مورد گفت. او زمانی برای یک تحقیق نیاز به GIS مناطقی خاص داشته اما پاسخ گرفته که این مناظق نظامی است و این موضوع محرمانه. جالب است که بعد از شنیدن این جواب خودشان در اینترنت جستجو کرده و سایتی آلمانی را پیدا کرده‌اند که تمام این اطلاعات را داشته است!

مازیار بالایی اینجا گفت: هرکسی فکر می‌کند چه در و گوهری در دست دارد و از دیگری دریغ می‌کند.

مردم افغانستان تلاش می‌کنند به زندگی برگردند

فاطمه اشرفی، فعال اجتماعی و کارشناس حوزه مهاجرت و پناهندگی مانند بسیاری فعالان سیاسی و اجتماعی دیگر از عدم تحقق وعده های رئیس جمهور و بخصوص عدم جابجایی نیروهای وفادار و نیروهایی که با دغدغه‌مندی برای ایجاد تغییر در کشور تلاش کردند، با ترکیب دولت قبل که چندان همسویی و همراهی با دولت جدید و ارزش های آن ندارند، گله‌مند بود.

تلاش شد تا بحث پیرامون دولت کوتاه شود و جمع از دانسته‌های فاطمه اشرفی در حوزه‌ی افغانستان استفاده کند. او که اخیرا سفری به افغانستان داشته و از مرز زمینی هرات به ایران بازگشته است، امنیت افغانستان را در مقایسه با دوران جمهوریت بسیار قابل قبول دانست. بر خلاف تبلیغاتی که صورت می‌پذیرد، بازگشت زندگی به افغانستان مشهود است. مردم تلاش دارند تا فارغ از جنجال‌های سیاسی، امورات خود را پیش ببرند.

حاصل حاکمیت طالبان: بالا رفتن امنیت و کاهش فساد

اشرفی گفت: در گفتگوهایی که با مردم داشتم، اطمینان از امنیت ایجاد شده در کنار کاهش چشمگیر فساد در این کشور کاملا هویدا و محسوس بود .

حدود و ثغور واقعی مشکلات زنان در حکومت طالبان | مصائب آموزش

او حرفش را اینطور ادامه داد: در موضوع زنان هم، نظام طالبان برای دسترسی زنان به خدمات عمومی و اجتماعی اقدام به جداسازی‌های جنسیتی کرده و مراکز عمومی تقریبا زنانه و مردانه شده است. مثلا در مورد خدمات بانکی بانک ها ملزم شده‌اند تا بخش‌های کاملا مستقلی برای زنان در کنار بخش‌های مردانه ایجاد کنند. رفت و آمد زنان در خیابان‌ها، فروشگاه‌ها، مراکز درمانی و … با مشکلی روبرو نیست و زنان آزادانه در خیابان‌ها و مراکز عمومی رفت و آمد دارند.

اشرفی اضافه کرد: مساله آموزش دختران و دسترسی آن‌ها به مدارس بعد از سطوح ابتدایی، همچنان با چالش روبرو است. البته برخی مراکز آموزشی که مجوزهای آموزش علوم دینی گرفته‌اند، در کنار سرفصل‌های رسمی، سرفصل‌های آموزش‌های تخصصی را هم گنجانیده‌اند. ضمن اینکه ثبت نام و شرکت دختران در آموزش‌های زبان انگلیسی، کامپیوتر و مهارت‌های حرفه ای در موسسات خصوصی و سازمان‌های غیردولتی آزاد است و دختران می‌توانند در آن‌ها بدون هر مانعی شرکت کنند.

او گفت: یکی از چالش‌های دیگر زنان در افغانستان که زیاد مطرح می‌شود، بحث همراهی محرم با زنان است. این موضوع در تمام طول سفرم در کابل و هرات، تنها در نقطه مرزی مشاهده شد. وقتی طالب مرزی از محرم سوال کرد من در پاسخ گفتم مگر شما مدعی آوردن امنیت به افغانستان نیستید؟! چطور در سایه چنین امنیتی، به دنبال محرم در کنار زنان هستید؟! مگر نه آن است که حضور محرم در کنار زنان در شرایط ناامنی و خطر است؟! در شرایط فعلی که ناامنی و خطر بسیار کاهش یافته این همه الزام و اصرار برای همراهی محرم با زنان چه معنایی دارد؟!

فراوانی جنس ایرانی در هرات

نکته‌ای که بسیار قابل توجه بود وسعت و پراکندگی وجود اجناس ایرانی با برندهای مختلف در فروشگاه‌های این کشور بود. فروشگاه‌های هرات مملو از اجناس ایرانی و حتی شیر خشک‌های تولیدی ایران با برندهای مختلف است. مشاهده این حجم شیر خشک در فروشگاه‌های هرات جالب توجه بود در شرایطی که مردم در داخل برای پیدا کردن شیر خشک با سختی‌هایی روبرو هستند.

البته این مساله تنها به شیر خشک و محصولات لبنی و نوشابه و سایر محصولات ایرانی ختم نمی شود که حتی در نانوایی‌ها آردهایی با کیسه‌های ایرانی پیدا می‌شود. به نظر بخشی از این اتفاقات حاصل قاچاق کالا و عدم اشراف مسئولین گمرک مرزی در خروج کالاهای استراتژیک و کالاهایی است که کشور دچار کمبود آن‌هاست. در شرایطی که پلیس مرزی طالبان به شدت بر ورود و خروج هر کالا و هر میزان ارزی که همراه مسافر است حساسیت دارد و همه چیز را با تیزبینی و دقت کنترل می‌کند.

بنزین یارانه‌ای ایرانی در ماشین افغانستانی‌ها

تفاوت بسیار بالای نرخ بنزین و گازوئیل میان ایران و افغانستان و ارزش افزوده‌‎های خدماتی و انرژی متاثر از آن یکی از چالش های جدی در تعاملات و روابط غیر رسمی دو کشور است که حتی می‌تواند به عنوان یکی از مهمترین دلایل مهاجرت ها و جابجایی های انسانی از افغانستان به ایران هم تلقی شود. نرخ هر لیتر بنزین حدود ۶۲ تا ۶۵ افغانی (هر افغانی حدود ۲۰۰۰ تومان) و هر لیتر گازوئیل تا ۷۰ افغانی عرضه می‌شود.

در این میان تعداد بالای تاکسی‌های افغان ترددی از هرات به مشهد و امکان استفاده آ‌ن‌ها از بنزین یارانه‌ای موجب شده که تاکسی‌ها قبل از ورود به نقطه صفر مرزی، بنزین باقیمانده در باک را خالی و به محض ورود به ایران در اولین پمپ بنزین ، اقدام به پر کردن باک بنزین با قیمت یارانه‌ای می‌کنند تا زمان بازگشت که باز هم با باک‌های پر با قیمت یارانه‌ای به کشورشان باز می‌گردند که خود یکی از عوامل هدر رفت سرمایه‌های ملی در نقاط مرزی کشور است.

تردد تاکسی‌های خارجی در داخل مرز ایران باعث شده تا کسب و کار مرزنشینانی که می‌توانستند در شرایط خشکسالی و کم رونقی کار کشاورزی و دامداری، به جابجایی مسافر از مرز تا سایر نقاط کشور بپردازند با معضل روبرو شود و حتی به زمین‌گیری بخشی از ناوگان ایرانی در حمایت از ناوگان خارجی در داخل محدوده مرزی کشور با انواع تالی فاسد اجتماعی دیگر منتهی شده است.

اگر قرار است سیاست‌های اقتصادی کشور با رویکرد انقباضی به سمت کنترل هزینه‌ها و کاستن از هزینه‌های اجباری و ضروری برای مردم برود و منابع ساماندهی شود، قطعا باید برای مرزهای کشور، ترددهای لجام گسیخته، قاچاق گسترده کالا و انرژی فکر اساسی کرد تا حداقل خرج کشور به دخلش برسد.

«جعفر این(پزشکیان) کیه با خودت آوردی؟!»

مازیار بالایی، فعال سیاسی و عضو حزب اعتماد ملی در ادامه‌ی انتقاد به شیوه‌ی انتخاب اعضای دولت گفت: بیشتر حامیان غیر هم‌راهبرد آقای پزشکیان در دولت بالا آمدند. به هر حال رئیس جمهور شدن پزشکیان برای خیلی‌ها زور دارد. من نقل قول موثق دارم از کسانی که حالا در ساختار دولت بسیار نزدیک به پزشکیان هستند که خطاب به جعفر قائم‌پناه که همراه پزشکیان جایی رفته بود گفته بودند «جعفر این کیه که با خودت آوردی؟!»

شفیعیان از حضور افرادی که از دولت قبل یا از جریان‌های دیگر حضور دارند دفاع کرد: به هرحال ما ناچاریم که در قدرت بده، بستان کنیم. این را بگذارید کنار اشتباهی که بسیاری از دوستان ما در انتخابات مجلس انجام دادند.

مازیار بالایی اضافه کرد: آدم‌هایی مثل نوبخت در شهر خودشان رای نیاوردند. هادی حق‌شناس که الان جزو استاندارانی‌ست که اصلاح‌طلبان از او راضی‌اند در انتخابات مجلس به همین آقای دنیامالی، وزیر ورزش فعلی باخت.

حمید نجف، عضو حزب اسلامی کار و یکی از کسانی است که یادداشت‌هایی از او در انصاف نیوز منتشر شده است که به گفته‌ی خودش یادداشت‌هایش را از کیهان ایران تا کیهان لندن منتشر می‌کنند. او منتقد وضعیت فساد مالی و پارتی‌بازی در خود مجموعه دولت بود. نجف در این مورد از نظر خود به چند مثال در دولت اشاره کرد.

این اقتصاد بازار آزاد نیست؛ این اقتصاد وحشی‌ست

نقد دیگر نجف به انفعال پزشکیان بود. به نظر او دولت اقتصاد را کاملا رها کرده است. نجف گفت: این اقتصاد بازار نیست، اقتصاد وحشیه! وقتی در جنگ هستیم اقتصاد آزاد ممکن نیست. دولت به شکل علنی دستش را در جیب مردم کرده است.

شفیعیان ایراد را از مردم می‌دانست که حاضر نیستند هزینه بدهند و تن به تعدیل مجموعه‌های دولتی بدهند.

نجف می‌گفت قبل از تعدیل دولت می‌تواند کارهای دیگری انجام دهد: می‌توان هزینه‌ها را کم کرد. هزینه‌ی ماموریت‌ها به جایی رسید که رهبری هم به این موضوع اشاره کرد. راه دیگر بهداشت مالیاتی‌ست. نهادهای زیرمجموعه‌ی رهبری هم می‌توانند مالیات بدهند یا اصلا نظامی‌ها در مورد بودجه و مخارجشان شفاف‌سازی کنند.

پورفخار، تولیدکننده‌ی مواد معدنی از برخوردهای نامناسبی که در آغاز بازگرداندن مهاجران با کارگران افغانستانی شد، گفت و اضافه کرد که در حال حاضر آن روندها اصلاح شده است. او به عنوان یک تولیدکننده می‌گفت با رفتن افغانی‌ها کارهای تولیدی با مشکل مواجه شده است چرا که بخشی از کار سنگین است و نیروی کار ایرانی اصلا آن را قبول نمی‌کند.

گاز رانتی بعضی واحد‌های تولیدی

او همچنین به قطعی گاز برای واحدهای تولیدی اشاره کرد: یک هفته‌ست گاز قطعه ولی بعضی‌ها با رانت گازشان وصل است!

«پرتغال تهرانی‌خر» | غبیشاوی: بیشتر مردمی کمی هستیم تا کیفی

رضا غبیشاوی، روزنامه‌نگار نیز به جمع ما اضافه شد. نمی‌دانم چطور اما بحث از «پرتغال تهرانی‌خر» شروع شد. شفیعیان می‌گفت شمالی‌ها به پرتغال‌های بزرگی که مزه‌اش را دوست ندارند «تهرانی‌خر» می‌گویند. غبیشاوی می‌گفت شاید این یک اشکال شرقی‌ست که ما مردمانی بیشتر کمی هستیم تا کیفی!

غبیشاوی از تاسیس انصاف نیوز نیز پرسید و شفیعیان از تاثیر پزشکیان بر تاسیس این رسانه گفت.

مددی ای دلیلِ راه * کانصاف می‌دهیم و ز راه اوفتاده‌ایم

به پیشنهاد میردهقان، فعال دانشجویی فال حافظ هم گرفتیم. اولین غزل را هم خود او باز کرد: صحبت حکام، ظلمت شب یلداست | نور ز خورشید جوی بو که برآید

فال حافظی که غبیشاوی باز کرد و توحیدنژاد، خبرنگار انصاف نیوز خواند نیز تصنیف معروف «داغ شقایق» شجریان بود. جایی از غزل عین کلمه انصاف هم آمده: کار از تو می‌رود، مددی ای دلیلِ راه | کانصاف می‌دهیم و ز راه اوفتاده‌ایم