همراهی عقلانیت با دین ضامن دوری از افراطی گری

یک عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم اظهار کرد: «اگر جهالت با تقدس آمیخته شد، هیچ چیز جلودار آن نمی‌شود، اگر دین از عقلانیت فاصله بگیرد و دین بدون عقل باشد، از آن جهل مقدس و خارجی‌گری بیرون می‌آید، اگر عقلانیت همراه دین شد و دین را به مدد عقل درک کردیم آنگاه از افراطی‌گری هم دور می‌شویم.

به گزارش ایلنا، حجت‌الاسلام سیدعلی میرموسوی در مراسم شب احیا نوزدهم ماه مبارک در مدرسه اندیشه و علم طی سخنانی با موضوع امام علی(ع) در مصاف با جهل مقدس گفت: امشب، شبی بزرگ و دردآور است و ما را به یاد امام علی(ع) می‌اندازد به ویژه این روزها که به امام علی(ع) نیاز داریم و ایامی هستیم که منادیان امام علی(ع) از او فاصله دارند و به قول دکتر شریعتی بجای فرهنگ علی(ع) متلق علی(ع) می‌گوییم.

آثاری که امام علی(ع) را بشناساند، کم است

او ادامه داد: دکتر شریعتی در یکی از سخنرانی‌هایش می‌گفت اگر بخواهیم با شخصیت و افکار یک اندیشمند آشنا شویم، کتاب زیاد است ولی شناخت امام علی(ع) کار سختی است و آثاری که امام علی(ع) را بشناساند، کم است.

شناخت علی(ع) در بستر زمانی امروز دغدغه روشنفکری دینی است

این استاد دانشگاه مفید قم با بیان اینکه ما در موقعیت متفاوتی از موقعیتی که امام علی(ع) زیست می‌کرد، زندگی می‌کنیم، اظهار داشت: مهم است که امام علی(ع) را در موقعیتی متناسب با شرایط کنونی درک کنیم. این مسئله، یکی از دغدعه‌های روشنفکری دینی در تمام این سال‌ها بوده است یعنی ما بتوانیم در متناسب با دوران جدید براساس سیره امام علی(ع) زندگی کنیم.

امام علی(ع) را هم می‌توان از طریق دوستانش بشناسیم و هم دشمنانش

میرموسوی با بیان اینکه امام علی(ع) را هم می‌توان از طریق دوستانش بشناسیم و هم می‌توان او را از طریق دشمنانش شناخت، تصریح کرد: می‌توان امام علی(ع) را هم از طریق سلمان، مقداد و اباذر بشناسیم که شناخت درستی است اما شناخت او از طریق دشمنان و مخالفانش دقیق‌تر است.

ناکثین، مارقین و قاسطین مخالفان امام علی بودند

او افزود: علی(ع) قهرمان عرصه اخلاق و فضلیت‌های اخلاقی، عدالت و معرفت بود. اینها اوصاف درستی است اما باید او را از زاویه دشمنانش شناخت. امام علی(ع) دشمنانش را معرفی کرده است. می‌گوید من آنگاه که برنامه‌ام را شروع کردم سه دسته با من مخالفت کردند: ناکثین، مارقین و قاسطین.

مارقین سرسخت‌ترین دشمن امام علی(ع) بودند

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با بیان اینکه سرسخت‌ترین دشمن امام علی(ع) مارقین بودند، خاطرنشان کرد: مارقین کسانی بودند که از دین خدا خارج شدند در حالی که چهره بسیار دیندار و متعبدی داشتند. این لقب از کجا شروع شد و آمد. رهبر این جریان، در جنگ حنین به رسول خدا(ص) گفت غنایم را عادلانه تقسیم نکردی و پیامبر گفت از من فرد عادلتری سراغ داری؟ از یک چنین شخصی قومی پدید می‌آید که از دین خارج می‌شوند و این مسئله در دوران علی(ع) رخ می‌دهد.

جهل مقدس مهمترین تهدید کنونی جهان اسلام است

میرموسوی افزود: روح جریان و کسانی که از دین خارج شدند، امروز هم تداوم یافته و هم‌اینک نیز روح‌شان در جهان اسلام و کشور ما وجود دارد و مهمترین تهدید جهان اسلام محسوب می‌شوند. این جریان، جریان جهل مقدس است که مهمترین ویژگی آنها، جهل و نادانی و تقدس‌مابی است.

پیامبر در مکه به تعلیم و آموزش پرداخت

او با بیان اینکه سرسخت‌ترین دشمنان امام علی(ع) جاهلان زمان زمان او بودند، ابراز داشت: این جهل از کجا شروع می‌شود؟ وجه شکل‌گیری آنها با آنچه امروز می‌بینیم تفاوت چندانی ندارد. پیامبر(ص) در سیزده سالی که در مکه بودند، اجازه جهاد ندادند و فقط تعلیم می‌دادند و به آموزش می‌پرداختند و به عبارتی، ایشان به فرهنگ‌سازی پرداختند. حکم جهاد از زمانی وضع شد که ایشان در مدینه حضور داشتند و بیشتر وجه دفاعی داشت.

جریان جهل مقدس از کجا ریشه گرفت؟

این عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم با بیان اینکه کسانی که در دامن پیامبر(ص) رشد کردند می‌دانستند کجا با فرهنگ حرف بزنند و کجا با شمشیر از اسلام دفاع کنند، عنوان کرد: بعد از گسترش اسلام، گروهی مسلمان شدند که در بستر فرهنگی رشد نکرده بودند و فرهنگ‌شان با اسلام غنی نشده بود و با پیامبر نیز همدم نبودند. آنها برای مسلمان نشان دادن خود چهره ظاهری پیشه گرفتند در حالی که در کارهایشان وجهی از آثار و فرهنگی اسلامی دیده نمی‌شد.

افراطی‌گری زاییده جدایی مذهب از فرهنگ است

میرموسوی با بیان اینکه آنچه در افراطیون جهان کنونی نیز مشاهده می‌کنیم همین مسئله قابل مشاهده است، یادآور شد: علت اصلی رشد و شکل‌گیری جریان‌های افراطی در جهان اسلام این است که مذهب از فرهنگ جدا ‌شود و وقتی این کار رخ دهد و متن از بستر جدا می‌شود، از درون آن افراطی‌گری زاییده می‌شود.

اگر جهالت با تقدس آمیخته شد، هیچ چیز جلودار آن نمی‌شود

او با اشاره به سخنی از شهید مطهری بیان کرد: به قول شهید مطهری، اگر نادانی و جهالت با تقدس آمیخته شد، آنگاه هیچ چیز جلودار آن نمی‌شود. جاهل متمسک نمی‌توان از او پیش‌گیری کرد لذا علی (ع) برای توصیف مخالفان خود می‌گوید آنها مردمی خشن، پست، برده‌صفت و اوباشی که از هر گوشه‌ای جمع شده‌ند و ابتدا باید آموزش ببینند و تعلیم آداب اسلامی را ببینند و دست‌هایشان گرفته شود و نه آنکه آزاد باشند، هستند.

این دین‌پژوه اضافه کرد: اگر نگاه کنیم افراطیون دوران کنونی چه در جهان اسلام و چه در داخل کشور، چنین وضعیتی دارند. آنها نه از مهاجرین هستند و نه از انصار.

جریان جهل مقدس بازیچه قاسطین و ناکثین هستند

میرموسوی با بیان اینکه این جریان نه تنها موجب شکست علی (ع) شدند بلکه او را هم به شهادت رسیدند، گفت: ضربه‌ای که اسلام از این جریان می‌خورد از هیچ جریان دیگری نخورده است. این جریان بازیچه قاسطین و ناکثین هستند. شهید مطهری می‌گویند این جاهلان مقدس خیلی اهل مبارزه بودند و زیاد عبادت می‌کردند و به قول ابن عباس پیشانی‌هایشان از شدت سجده پینه بسته است و حاضر بودند در تمامی ایام سال روزه بگیرند ولی در علم و دانش و درک فرهنگ اسلام بسیار پایین بودند.

او با بیان اینکه جریان جهل مقدس تنگ‌نظر و انحصارطلب است، اظهار داشت: این جریان تنگ‌نظری‌هایشان را در قالب دین بیان می‌کنند. آنها ویژگی‌های روحی و روانی‌شان را در قالب دین تبلیغ می‌کردند. خوارج وقتی از امام علی(ع) گسست از دیگر مسلمانان هم جدا شد. وقتی این جریان در دیگر نهادهای اجتماعی حاضر باشند انحصارگری و تنگ‌نظری‌شان تعدیل می‌شود.

تدین بدون تعقل ویژگی تمامی جریان‌های جهل مقدس است

این استاد دانشگاه مفید قم با بیان اینکه آنها کسانی بودند که دین را بازیچه اهداف باطل خود کردند و به تدریج  استفاده ابزاری از دین را پیشه خود ساختند، تصریح کرد: جریان‌های افراطی کنونی نیز همین گونه عمل می‌کنند. شهید مطهری می‌گوید این جاهلان مقدس که در اشکال مقدس در جامعه حضور دارند، گوهرشان یک چیز است و آن، تدین بدون تعقل است.

میرموسوی با بیان اینکه اگر دین از عقلانیت فاصله بگیرد و دین بدون عقل باشد، از آن جهل مقدس و خارجی‌گری بیرون می‌آید، خاطرنشان کرد: اگر عقلانیت همراه دین شد و دین را به مدد عقل درک کردیم آنگاه از افراطی‌گری هم دور می‌شویم. اگر دین از عقل جدا شود، نتیجه آن جهل مقدس می‌شود و امام علی(ع) در برابر این جریان بود که نتیجه‌اش به شهادت رساندن علی(ع) بود.

جریان جهل مقدس تا وقتی دست به اسلحه نبرد، امام علی(ع) با آنها مماشات کرد

او در بخش دیگری از سخنان خود، به نحوه برخورد امام علی(ع) با جریان جهل مقدس پرداخت و ابراز داشت: امام علی(ع) چگونه با خوارج برخورد کرد؟ آیا می‌توان با روش‌های خشن با آنها برخورد کرد یا راه علاج چیز دیگری نیز هست؟ امام علی(ع) در آغاز آنها را آزاد گذاشت. آنها حتی در مسجد به علی(ع) توهین می‌کردند. علی(ع) را متهم به شرک می‌کردند و به تهمت و اتهام‌زنی که وجه مشترک همه افراطیون است، می‌پرداختند. امام علی(ع) تا زمانی که آنها به فکر توطئه نیفتادند و دست به اسلحه نبردند، با آنها مماشات کرد.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب ادامه داد: امام علی(ع) با نهایت مماشات و مدارا با آنها رفتار کرد ولی وقتی آنها دست به روش‌های خشونت‌آمیز زدند، امام علی(ع) در نحوه برخوردش با آنها می‌گوید من چشم فتنه را از حدقه بیرون آوردم و کسی جرات این کار را نداشت.

میرموسوی با بیان اینکه رهبر با شهامت از دید امام علی(ع) کسی است که جلوی جهالت مقدس بایستد و جلوی افراطی‌گری را ببندد و نه آنکه دست افراطی‌گری را باز نگه دارد، عنوان کرد: امام علی(ع) با این ویژگی بازهم اهل رحمت است و بر کشته‌شدگان خوارج با دیدی ترحم‌آمیز نگاه می‌کند.

حق‌الناس رابطه فرد و خدا را تیره می‌کند

او در بخش دیگری از سخنان خود یادآور شد: قلب پاک و دل آراسته در این است که گناه را ترک کند و چه گناهی سخت‌تر از حق‌الناس. حق‌الناس رابطه فرد و خدا را تیره می‌کند. باید ببینیم اگر حق‌الناسی بر گردنمان هستیم یا کوتاهی نسبت به فردی کردیم، در پی جبران آن باشیم. شاید دل‌هایی را آزرده باشیم. اولین گام برای آنکه بتوانیم به دریای رحمت الهی بپیوندیم آن است که با خودمان عهد کنیم حقوق دیگران را ادا کنیم و اگر کوتاهی کردیم از پی جبران برآییم.

امروز جامعه ایمانی ما دو شقه شده است

عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم با تاکید بر اینکه برای جلب رحمت خدا از ستم‌ها و از اشتباهات دیگران و از حقوقی که از ما تضییع شده بگذریم، بیان کرد: امروز جامعه ایمانی ما دو شقه شده است. امشب بخواهیم این شکاف در جامعه حل شود. چرا اهل ایمانی که زمانی علیه رژیم استبدادی مبارزه می‌کرد و برای استقرار نظام خون دلها خورد و جز برای کشور خدمت نکردند، در حصر، حبس و ممنوعیت‌التصویر باشند.

مسئولان راه و زمینه ایجاد دوستی، همسبتگی و اتحاد را فراهم کنند

میرموسوی با بیان اینکه چرا برخی باید با محدودیت روبرو باشند، تاکید کرد: چرا وقتی می‌توانیم گذشت کنیم و وحدت داشته باشیم به جان همه افتاده‌ایم؟ از خدا بخواهیم که دل‌هایمان رام شود و بگذریم. من از مسئولان کشور می‌خواهم که راه و زمینه ایجاد دوستی، همسبتگی و اتحاد را فراهم کنند تا عزیزان‌مان از حبس و حصر و محدودیت خارج شوند.

انتهای پیام