دقت‌ها برای استفاده از «عرفه»
حجت‌الاسلام هادی سروش در یادداشتی تلگرامی نوشت:
«۱ ) مهم در مورد عرفه این است که ؛ روز دعاست…
اهمیت “دعا” در چنین روزی با سخن ذیل قابل حِس است ؛
طبق روایات معتبره ؛ “روزه در روز عرفه ، کفاره و جبران ۹۰ سال گناه است” .
اما در دستورات دینی و احادیث ما آمده ؛ اگر بسبب روزه حال دعا در روز عرفه را از دست میدهید ، روزه نگیرید و تا توفیق دعا را از دست مدهید.
همه اهمیت دعا ، از همین کوتاه سخن روشن شد.
۲ ) دعا باید از باطن انسان برخاسته تا بتواند با عالَم ملکوت تماس برقرار کند .
پس مهم ؛ هماهنگی باطن با دعاست و در اینصورت است که میتوانیم از دعا بهرمند میشویم .
۳ ) هماهنگی باطن ما با عالَم دعا و مناجات در این است که ؛ دعا با “حضور قلب و توجه و نشاط” باشد.
متاسفانه رسم شده برای اینکه قانع شده باشیم که در روز عرفه به فضلیت دعا ، بار یافته ایم ، با کسالت و خستگی حدود دوساعت دعای عرفه امام حسین(ع) را میخوانیم و دائما از این پا به آن پا ، و گاهی ایستاده و گاهی نشسته ، و دائما سرشماری صفحات باقی مانده را داریم ، تا بالاخره دعا تمام شود !
راستش را بخواهید آن دعای مورد سفارش ؛ این دعا با این شکل خواندن نیست.
به این دو تعبیر ، از دو عارف بزرگ که در بحث عرفانیِ دعا ، تخصص دارند عنایت کنید :
اول ؛
عارف ناشناخته امام خمینی در کتاب اربعین حدیث تصریح میکند :
این دعاهای طولانی که از ائمه (ع) صادر شده مانند دعای ابوحمزه و دعای عرفه و.. مناسب با حال خود آنان بوده و نه مناسب با حال امثال ما ، ما باید به مقدار توان و حال مان بخوانیم .
دوم ؛
سخن مهم عارف بزرگ مرحوم ملکی تبریزی درباره دعاهای طولانی است که میفرماید:
از صفحات دعاهای طولانی به مقداری که برای دعا نشاط داری و نیز حضور قلب و حال دقت در مضامین آن دعا را داری ، از آن دعا را ، بخوان .
عبارت کتاب المرقبات چنین است :
“اقراء من الدعوات الماثوره مایقتضیه نشاطک عن قلب حاضر و عن تدبر و تفهم لما تقول…”
۴ )مهم ترین نکته که “نقطه عطف دعا” شمرده میشود ؛ “ادب عرفانی دعا” میباشد.
“ادب معرفتی دعا” در این است که آدمی از هر آنچه غیر خداست دست شسته و پشت سر گذارد ، و به کلی از مردم قطع امید کند ، و خود را در محضر حضرت رب العالمینی ببیند که همه چیز از آن اوست و آماده فضل و عنایت به بنده اش می باشد.
امام صادق (ع) فرمودند:
«أَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى دَاوُدَ: مَا اعْتَصَمَ بِي عَبْدٌ مِنْ عِبَادِي دُونَ أَحَدٍ مِنْ خَلْقِي عَرَفْتُ ذَلِكَ مِنْ نِيَّتِهِ ثُمَّ تَكِيدُهُ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَنْ فِيهِنَّ إِلَّا جَعَلْتُ لَهُ الْمَخْرَجَ مِنْ بَيْنِهِنَّ، وَ مَا اعْتَصَمَ عَبْدٌ مِنْ عِبَادِي بِأَحَدٍ مِنْ خَلْقِي عَرَفْتُ ذَلِكَ مِنْ نِيَّتِهِ إِلَّا قَطَعْتُ أَسْبَابَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ مِنْ يَدَيْهِ…. ؛
خدای عزّوجلّ به حضرت داوود وحي کرد:
بنده‌ای از بندگانم نيست که بدون توجه به احدی از مخلوقاتم به من اعتصام پیدا کند ، سپس آسمان‌ها و زمین و آنچه در آن‌هاست بر علیه او نقشه بکشند جز اینکه برای او راه برون‌رفت از میان آن‌ها قرار می‌دهم؛ و بنده‌ای از بندگانم به احدی از مخلوقاتم اعتصام نیابد ، جز اینکه اسباب آسمان و زمین را از دستش قطع کنم…»
این مفاهیم بلند معرفتی را سید بن طاوس در کتاب اقبال چنین رقم زده است :
“انقطاع عن الکل و الیاس عن الناس و القیام الی الله بین الخوف و الرجاء..”.
۵ ) بهترین دعای عرفانی
برای روز عرفه سه دعا از سه معصوم نقل شده ؛
دعای عرفه امام حسین(ع)
دعای عرفه امام سجاد(ع)
دعای عرفه امام صادق(ع) .
اما از یک قطعه دعای کوتاهِ بشدت عرفانی که ، عارف بزرگ مرحوم سید حیدر آملی در کتاب؛ “أنوار الحقیقة و أطوار الطریقة و أسرار الشریعة”، از امیرالمومنین (ع) نقل نموده است. و استاد عزیز ما ؛ جناب علامه حسن زاده بر آن تاکید داشتند ، در روز عرفه غفلت نکنیم :
«اللَهُمَّ نَوِّرْ ظَاهِرِی بِطَاعَتِکَ، وَ بَاطِنِی بِمَحَبَّتِکَ، وَ قَلْبِی بِمَعْرِفَتِکَ، وَ رُوحِی بِمُشَاهَدَتَکِ، وَ سِرِّی بِاسْتِقْلَالِ اتِّصَالِ حَضْرَتِکَ؛ یَا ذَالْجَلَالِ وَ الإکْرَامِ»
معنای دعا:
خداوندا ظاهرم را به طاعتت،
و باطنم را به محبّتت،
و قلبم را به شناختت،
و روحم را به دیدارت،
و سویدایم را به پیوستگى تامّ به حضرتت نوربخش،
اى صاحب جلال و جمال.»
انتهای پیام
خروجیِ حرکت سید الشهدا برای این بود که مردم از جهل، ناآگاهی و کج روی نجات یابند!